Zwanger zijn, de bevalling en de zorg voor een pasgeboren baby’tje, het is allemaal erg bijzonder om mee te maken, maar ook lichamelijk zwaar. Zo zwaar dat de biologische veroudering van jonge moeders daardoor versnelt blijkt uit nieuw onderzoek. En daarbij geldt: hoe meer kinderen, hoe groter de gevolgen.
Elke zwangerschap zorgt voor 2,4 tot 2,8 maanden extra veroudering, zo toonden de onderzoekers van Columbia University aan bij een groep Filipijnse vrouwen, die vergeleken werden met even oude kinderloze vrouwen. Om de biologische leeftijd vast te stellen keken ze via bloedtests naar subtiele veranderingen in de cellen, die verband houden met de veroudering van het menselijk lichaam.
Epigenetische klokken
Onder meer voeding en stress, maar ook je genen kunnen de biologische leeftijd van organen, weefsels en cellen beïnvloeden. Die leeftijd kan flink afwijken van je chronologische leeftijd en wordt berekend met behulp van algoritmen die ‘epigenetische klokken’ worden genoemd. Blijkt een orgaan veel ouder dan de werkelijke leeftijd dan is er waarschijnlijk in relatief korte tijd veel schade ontstaan. En dat vergroot vaak het risico op ziekte en vroegtijdig overlijden op de lange termijn.
“Epigenetische klokken hebben een revolutie teweeggebracht in de manier waarop we biologische veroudering bestuderen. We zijn op deze manier veel meer te weten gekomen over de nadelige gezondheidseffecten van voortplanting en andere levensgebeurtenissen op de lange termijn”, legt hoofdonderzoeker Calen Ryan van Columbia uit.
Zo is er nu dus ook meer bekend over wat er gebeurt na een zwangerschap. “Onze studie toont aan dat een zwangerschap de biologische veroudering versnelt. Deze effecten zijn duidelijk te zien bij jonge, vruchtbare vrouwen”, aldus Ryan. “Wij zijn de eersten die een groep vrouwen langere tijd hebben gevolgd en daarbij het aantal zwangerschappen konden linken aan de verandering van de biologische leeftijd.”
Zwangerschap in puberteit
Er deden ruim 1700 mensen mee aan het onderzoek, die bij de eerste meting in 2005 allemaal tussen de 20 en 22 jaar oud waren. Er werd bloed bij hen afgenomen en elke proefpersoon vulde een enquête in over het aantal zwangerschappen en kinderen. Dit werd herhaald tussen 2009 en 2014. Veel van de vrouwen hadden bij de eerste meting al een of meerdere kinderen gekregen.
Het onderzoeksteam hield zoveel mogelijk rekening met leefstijlfactoren zoals roken en de sociaaleconomische status van de proefpersonen, maar toch dringen de wetenschappers erop aan om voorzichtig te zijn bij het interpreteren van de bevindingen. Een groot deel van de onderzochte vrouwen zat bij hun eerste zwangerschap nog in de puberteit. Het is daarom goed mogelijk dat zwangerschappen op deze jonge leeftijd een nog grotere biologische tol eisen. “Veel van de gerapporteerde zwangerschappen in onze basismeting vonden plaats tijdens de late adolescentie als vrouwen nog in de groei zijn”, aldus Ryan. “Dit soort zwangerschappen is bijzonder uitdagend voor een opgroeiende moeder, vooral als de toegang tot gezondheidszorg of andere vormen van ondersteuning beperkt is.”
Slecht voor bloeddruk
Maar toch: zwangerschap en borstvoeding kosten een moeder erg veel energie. Het heeft een negatieve impact op tal van lichaamsprocessen, zoals de stofwisseling, bloeddruk en het immuunsysteem. Uit eerder onderzoek van dezelfde Columbia-wetenschappers uit 2020 bleek al dat zwangerschap ook bij een groep Amerikaanse vrouwen leidde tot een versnelde biologische veroudering na de menopauze.
Mannen ontspringen de dans
De last van het ouderschap is in de loop van de menselijke geschiedenis vooral gedragen door vrouwen, en uit de nieuwe studie blijkt dat dit ook biologisch gezien het geval is. Er werden geen tekenen van versnelde veroudering gevonden bij de ruim negenhonderd mannen die aan het onderzoek deelnamen, hoeveel kinderen ze ook hadden verwekt. De onderzoekers denken dan ook dat hun conclusies in grote mate verband houden met de zwangerschap en borstvoeding, en niet met het ouderschap zelf. Want bijvoorbeeld gebroken nachten hebben mannen en vrouwen toch ongeveer even veel.
