Ergens in de komende maanden zou het moeten gebeuren: een nu met het blote oog onzichtbaar stersysteem op zo’n 3000 lichtjaar van de aarde wordt – heel even – net zo helder als de Poolster. En dat is echt iets wat je maar één keer in je leven meemaakt, want het stersysteem doet dit maar één keer in de tachtig jaar.
We hebben het over T Coronae Borealis – T CrB voor intimi. Het stersysteem bevindt zich op zo’n 3000 lichtjaar afstand van de aarde en is normaliter met het blote oog niet te zien. Maar zo heel af en toe komt daar verandering in. T CrB is namelijk niet zomaar een ster, het is een zogenoemde recurrente nova. Dat betekent dat er met enige regelmaat een uitbarsting plaatsvindt en daarbij neemt de helderheid van het systeem zo sterk toe dat het opeens wel zichtbaar wordt.
Bijna
En dat gaat binnenkort gebeuren, zo denkt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. We weten namelijk dat T CrB ongeveer elke 80 jaar zo’n uitbarsting en dus toename in helderheid doormaakt. En de laatste keer was bijna 80 jaar geleden. Volgens NASA is de kans dan ook groot dat T CrB straks ook aan eenieder die het zonder telescoop of verrekijker moet stellen, acte de présence gaat geven en dus met het blote oog te zien zal zijn. Heel concreet verwacht de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie dat dat ergens tussen nu en september van dit jaar gaat gebeuren.
Witte dwerg en rode reus
Maar wat gebeurt er dan precies? Allereerst is het belangrijk om te weten dat T CrB een dubbelstersysteem is. Het bestaat uit twee sterren: een witte dwerg en een rode reus. Die twee draaien in een nauwe baan om elkaar heen en terwijl ze dat doen, trekt de witte dwerg voortdurend materie van de rode reus weg. Die materie hoopt zich op in een roterende, platte schijf rond de witte dwerg. Na verloop van tijd neemt de druk en temperatuur in die schijf echter zo toe, dat er een reactie ontstaat die vergelijkbaar is met die in een waterstofbom: waterstofkernen fuseren tot helium. Het leidt tot een enorme explosie, waarbij materie de ruimte in wordt geslingerd en de helderheid van het stersysteem gedurende korte tijd enorm toeneemt (zie ook de animatie hieronder).
Enkele dagen
In het geval van dubbelstersysteem T CrB verwachten onderzoekers dat het tijdens de explosie ongeveer net zo helder wordt als de Poolster. En dat betekent dat het gemakkelijk met het blote oog te zien moet zijn. Dat duurt niet heel lang; T CrB is slechts enkele dagen helder genoeg om zonder hulpmiddelen waar te nemen; daarna neemt de helderheid weer af.
Genoeg reden dus om T CrB nauwlettend in de gaten te houden. Je vindt het stersysteem in het sterrenbeeld Noorderkroon.
