Wie gezond wil leven, moet ook sporten, zoveel is wel duidelijk. Maar dat is niet altijd makkelijk om in te passen in een druk leven met een gezin, werk en al die andere dingen die je nog wilt doen. Ook zijn er mensen die niet kunnen sporten door ziekte of beperkingen. Hoe ideaal zou het zijn als er dus een pil is, die het effect van sporten nabootst? Onderzoekers zijn er een eind mee op weg.
Ze hebben nu een stofje ontdekt dat de fysieke boost van een sportsessie lijkt na te bootsen, tenminste in de cellen van knaagdieren. De ontdekking kan leiden tot een nieuwe behandelmethode voor spierziekten, hartfalen en dementie.
Sporten is beter
“We kunnen beweging niet vervangen. Sporten is belangrijk op alle niveaus”, benadrukt hoofdonderzoeker Bahaa Elgendy. “Als je kunt sporten, zou ik daarmee doorgaan en de fysieke activiteit pakken. Maar er zijn zoveel gevallen voor wie een vervanging nodig is.”
Sporten is goed voor lichaam én geest. Elgendy, professor in de anesthesiologie aan de Washington University, focuste met zijn collega’s echter vooral op de gunstige fysieke effecten, meer precies: op het versterken van het metabolisme en de groei van spiercellen.
Bijzondere eiwitten
Een medicijn dat kan zorgen voor sterkere spieren en verzwakking van de spieren tegengaat, kan een geweldige oplossing zijn voor ouderen en mensen die om wat voor reden dan ook niet voldoende meer kunnen bewegen. Het kan zelfs mogelijk de bijwerkingen verminderen van andere middelen, zoals obesitasmedicijnen, waarbij zowel vet als spieren verloren gaan, denken de onderzoekers.
De metabolische veranderingen die ontstaan door lichaamsbeweging beginnen met de activering van bepaalde eiwitten, die we oestrogeengerelateerde receptoren (ERR’s) noemen. Na tien jaar onderzoek hebben Elgendy en zijn collega’s een stof ontdekt, die SLU-PP-332 heet en die kan precies dat: deze receptoren activeren, net als sporten dus. De onderzoekers ontdekten dat bij muizen door deze stof een vermoeidheidsresistent type spiervezel toenam, terwijl ook het uithoudingsvermogen van de dieren verbeterde als ze in een tredmolen moesten rennen.
Allerlei verbeteringen
Het was zeker geen gemakkelijke klus om dit supereffectieve SLU-PP-332 te identificeren. Daarvoor deden de onderzoekers lang onderzoek naar de ERR’s en hoe ze zich binden aan moleculen die hen activeren. Om hun ontdekking te verbeteren, ontwierpen ze nieuwe moleculen die de interactie met de receptoren nog verder versterkte en die zo een krachtigere reactie opwekten dan SLU-PP-332 op zichzelf kan veroorzaken. Ook optimaliseerde het team de moleculen voor andere kenmerken, zoals stabiliteit en toxiciteit.
De onderzoekers vergeleken vervolgens de kracht van SLU-PP-332 met die van de nieuwe bestanddelen door naar het RNA te kijken, een maatstaf voor genexpressie, van zo’n 15.000 genen in cellen van de hartspier van ratten. De nieuwe moleculen leidden tot een grotere toename van RNA, wat erop wijst dat ze de effecten van lichaamsbeweging krachtiger simuleren.
Behandeling dementie
En dat kan helpen tegen allerlei ziektes. Studies bij dieren tonen aan dat SLU-PP-332 voordeel biedt tegen obesitas, hartfalen en een afnemende nierfunctie bij veroudering. De resultaten van het nieuwe onderzoek laten zien dat de nieuwe stoffen dezelfde effecten kunnen hebben.
Maar de voordelen reiken nog verder. Activering van de oestrogeengerelateerde receptoren zou ook de schadelijke processen in de hersenen van alzheimerpatiënten kunnen tegengaan. En waar SLU-PP-332 niet in het brein terecht kan komen, zijn sommigen van de nieuwe stoffen juist zo ontwikkeld dat ze dat wel kunnen. “Bij al deze ziektes spelen ERR’s een belangrijke rol”, vertelt Elgendy. “Als je een stof hebt, die ze effectief kan activeren, kun je zoveel gunstige effecten genereren.”
Daarom wil hij samen met zijn collega’s de nieuwe bestanddelen verder gaan testen bij dieren. Ze kijken ook al naar de mogelijkheden voor de behandeling van onder meer dementie. Een veelbelovend stofje dus, waar we hopelijk snel meer van gaan horen.
