Beerdiertjes zien er misschien schattig uit, maar het zijn bikkels. Ze kunnen de meest extreme omstandigheden doorstaan. Onderzoekers zijn nu eindelijk meer te weten gekomen over hoe de microscopisch kleine diertjes straling overleven.
Straling beschadigt DNA. Als wij bijvoorbeeld worden blootgesteld aan te veel straling kunnen we ziektes krijgen, zoals kanker. Maar de beerdiertjes hebben daar geen last van. Dat komt doordat ze de schade aan hun DNA kunnen herstellen, blijkt uit nieuw onderzoek van de University of North Carolina. “We waren verrast door wat we zagen”, reageert hoofdonderzoeker Bob Goldstein. “De beerdiertjes doen iets wat we niet zagen aankomen.”
Allerlei trucjes
En dat is best bijzonder, want Goldstein doet al 25 jaar onderzoek naar beerdiertjes. Zijn lab heeft al diverse trucjes ontdekt die de micro-organismen gebruiken om omstandigheden te doorstaan die voor mensen en de meeste andere dieren allang fataal zouden zijn.
Zestig jaar geleden al ontdekten onderzoekers dat beerdiertjes straling kunnen overleven, die duizend keer sterker is dan wat mensen aankunnen. Maar hoe dat kon, bleef een raadsel. Nu zijn de Amerikanen erachter gekomen dat de beerdiertjes niet immuun zijn voor DNA-schade. Ook bij hen raakt dit beschadigd door ultraviolette straling, maar wat de beerdiertjes wel kunnen, en wij niet, is hun DNA repareren.
Herstelgenen
Dat doen ze door meer reparatiegenen te produceren. In tegenstelling tot mensen kunnen beerdiertjes de aanmaak van het aantal zogenoemde DNA-herstelgenen zodanig opvoeren dat ze tot de meest voorkomende genproducten in dieren gaan behoren.
Dat verraste de onderzoekers enorm. “Deze dieren hebben een ongelooflijk sterke reactie op straling en dat lijkt het geheim te zijn van hun extreme overlevingscapaciteit”, zegt collega Courtney Clark-Hachtel. Deze kennis kan ook voor andere dieren van groot nut zijn. “Wat we leren van hoe beerdiertjes straling doorstaan, kan tot nieuwe ideeën leiden over hoe we andere dieren en micro-organismen kunnen beschermen tegen schadelijke straling.”
Meer onderzoek
Ondertussen is in Frankrijk een soortgelijke ontdekking gedaan. Daar vonden onderzoekers een nieuw eiwit bij beerdiertjes dat hun DNA beschermt. “Het is geweldig om te zien dat de afzonderlijke labresultaten elkaars bevindingen bevestigen”, aldus Goldstein.
Acht weetjes over de onverwoestbare beerdiertjes
- Hun naam
Beerdiertjes heten zo, omdat hun loopje ietwat lijkt op dat van een beer. Dát beerdiertjes lopen is al heel bijzonder. De meeste beestjes die zo klein zijn – hooguit een halve millimeter – bewegen zich anders voort. - Hun voorkeur voor water
Ja, beerdiertjes overleven de ruimte, straling en extreme kou, maar als ze mogen kiezen dan bevinden ze zich het liefst in de buurt van water. Je vindt ze dus het meest in zee of in meren, maar ook in bijvoorbeeld zompig mos. - Extreme temperaturen
Een van de bijzonderste eigenschappen van de beerdiertjes is dat ze bestand zijn tegen extreme kou en hitte. Ze kunnen korte tijd overleven bij temperaturen van -200 en +150 graden. - Ruimte, druk en straling
Beerdiertjes zijn de enige diersoort die kan overleven in de ruimte. Niet gek, aangezien ze 4000 Gy (Gray) aan straling aankunnen. Ter vergelijking: wij mensen laten het leven bij een straling van 3 tot 5 Gy. Ook kunnen ze in slaapstand een vijf keer zo grote druk aan als die op het diepste punt in de Marianentrog. - Het eeuwige leven
Oké, het eeuwige leven is overdreven, maar doordat beerdiertjes in een soort slaapstand gaan waarbij bijna al het water uit hun lichaam verdwijnt, kunnen ze wel dertig jaar in leven blijven. - 500 miljoen jaar
Beerdiertjes bestaan al meer dan 500 miljoen jaar. Ze overleefden iedere massa-extinctie en naar verwachting zullen ze ook de mensheid overleven. - Geladen geweer
Nog een leuk experimentje: onderzoekers stopten de beestjes in een geladen geweer en vuurden het af. Ook dat doodde de diertjes niet. - Eiwitten tegen veroudering
Onderzoekers ontdekten dat het CAHS D-eiwit verantwoordelijk is voor de cryptobiose van de beerdiertjes, de soort slaapstand waarbij ze hun stofwisseling bijna stilleggen en zichzelf uitdrogen. Daarbij bleken ze geen dag ouder te worden. Reden om te testen of het eiwit ook bij mensen veroudering zou tegengaan. En wat bleek: ook bij ons vertraagde de stofwisseling én waren de cellen beter bestand tegen schadelijke invloeden.
