Het fossiel lag al een paar decennia in het bekende Smithsonian’s National Museum of Natural History in Washington, maar pas nu zagen wetenschappers dat het 270 miljoen jaar oude exemplaar afkomstig is van een nog onbekende voorouder van een amfibie. Ze hebben hem serieus vernoemd naar Kermit de Kikker.
Kermitops gratus, zoals de nieuwe soort officieel heet, lijkt overigens niet heel erg op de populaire Muppet. De wetenschappers geven toe dat het een manier is om een beetje aandacht te krijgen voor hun vondst. “Zo kunnen we een brug slaan tussen het werk van paleontologen in musea en het grote publiek”, zegt onderzoeker Calvin So van de George Washington University. “Omdat dit dier een verre verwant is van hedendaagse amfibieën en Kermit een iconisch amfibie is, was het de perfecte naam.”
Een vergeten fossiel
Maar terug naar het fossiel. Het gaat om een schedel van zo’n 3 centimeter lang met grote ovaalvormige gaten waar de ogen hebben gezeten. Het is in 1984 opgegraven in de Clear Fork-formatie in het noorden van Texas. In de honderden miljoenen jaren oude rotsformaties zijn allerlei fossielen teruggevonden van reptielen, amfibieën en de voorouders van moderne zoogdieren. Het waren er zelfs zoveel dat de onderzoekers destijds geen mogelijkheid zagen om ze allemaal te bestuderen en dus was Kermit hen ontgaan. De schedel van het proto-amfibie lag decennia te wachten tot een onderzoeker eens goed naar hem zou kijken.
Een mengelmoes
Het was Arjan Mann die in 2021 nogmaals door de schat aan Texaanse fossielen heenging toen zijn oog viel op één exemplaar dat alleen ‘vroeg amfibie’ als label had. “Eén fossiel viel me direct op, deze enorm goed bewaarde en geprepareerde schedel”, reageert Mann, die ook meeschreef aan de studie. Zijn vondst bleek nog interessanter dan gedacht.
De schedel had een mengelmoes aan kenmerken die verschilden van de eigenschappen van schedels van oudere tetrapoden, de voorlopers van amfibieën en andere viervoeters. Het gedeelte van de schedel achter de ogen van het dier was bijvoorbeeld veel korter dan zijn langwerpige, gebogen snuit. Deze eigenschap hielp het dier, dat waarschijnlijk leek op een dikke salamander, om kleine insecten op te happen.
Unieke eigenschappen
Kermit is ingedeeld bij de temnospondyli, een heel diverse groep primitieve amfibieën die 200 miljoen jaar wist te overleven tot in het Trias. Maar omdat de schedel van het fossiel zulke unieke eigenschappen heeft, concluderen de onderzoekers dat het om een geheel nieuwe soort moet gaan, de Kermitops. De grote ogen doen vagelijk denken aan de cartoonfiguur en de toevoeging -ops is Grieks voor gezicht.
Maar de gevonden schedel is meer dan een grappige lookalike van Kermit. De fossielen van vroege amfibieën en hun voorouders zijn tot nu toe fragmentarisch, wat het lastig maakt om te begrijpen waar kikkers, salamanders en hun verwanten hun oorsprong vinden. Een vroeg familielid, zoals de Kermitops, kan helpen om de eerste takken van de stamboom van de amfibieën beter in beeld te krijgen.
Een inspiratie
“Kermitops biedt ons aanknopingspunten om dit gat te overbruggen en te ontdekken hoe kikkers en salamanders hun speciale eigenschappen hebben ontwikkeld”, legt So uit. Ook kan de vondst andere paleontologen inspireren om ook nog eens een kijkje te nemen in hun collectie fossielen. Wie weet zitten er nog meer nieuwe soorten tussen. “Paleontologie is meer dan alleen dinosaurussen en er zijn een heleboel mooie evolutionaire verhalen en mysteries die wachten op een antwoord. We moeten gewoon blijven zoeken”, besluit Mann.
