Hoewel officiële cijfers stellen dat er wereldwijd 5,9 miljoen mensen aan corona zijn overleden, beweren onderzoekers dat het er in werkelijkheid mogelijk 18,2 miljoen zijn geweest.
De volledige impact van de pandemie is mogelijk veel groter dan gedacht. Dat schrijven onderzoekers in een analyse gepubliceerd in The Lancet. Volgens hen kunnen er weleens meer dan drie keer zoveel mensen overleden zijn aan COVID-19 dan de officiële cijfers suggereren.
De onderzoekers baseren zich op analyses van het aandeel oversterfte. Dit is het verschil tussen het aantal geregistreerde sterfgevallen en het aantal dat verwacht wordt op basis van trends in het verleden. Oversterfte is dan ook een belangrijke maatstaf om het werkelijke dodental van een pandemie te achterhalen.
In de nieuwe studie bogen onderzoekers zich over gegevens van het aantal sterfgevallen in 191 landen en gebieden (en 252 subnationale locaties zoals staten en provincies) tussen 1 januari 2020 en 31 december 2021. Vervolgens ontwikkelde het team geavanceerde modellen om de oversterfte als gevolg van de COVID-19-pandemie te schatten.
Drie keer hoger
De onderzoekers komen tot een verontrustende conclusie. Want hoewel de officiële cijfers stellen dat er 5,9 miljoen mensen aan corona zijn overleden, beweren onderzoekers dat het er in werkelijkheid mogelijk 18,2 miljoen zijn geweest. En dat betekent dat COVID-19 wereldwijd weleens drie keer meer levens kan hebben geëist dan nu wordt aangenomen.
Aantal doden per 100.000 inwoners
Wereldwijd vielen er volgens de onderzoekers zo’n 120 doden per 100.000 inwoners. In 21 landen zouden dat er mogelijk zelfs meer dan 300 per 100.000 inwoners kunnen zijn geweest. Het aantal extra sterfgevallen varieert echter naar schatting sterk per land en regio. In Nederland, zo schatten de onderzoekers, komt het oversterftecijfer uit op 140 doden per 100.000 inwoners, terwijl in Bolivia maar liefst 734,9 doden per 100.000 inwoners kunnen zijn gevallen. Daarnaast viel het oversterftecijfer ook in Bulgarije (647,3), Swaziland (634,9), Noord-Macedonië (583,6) en Lesotho (562,9) bijzonder hoog uit.
Meeste oversterfte
Uit de analyse blijkt dat met name Zuid-Azië hard is getroffen en zo’n 5,3 miljoen extra sterfgevallen noteerde, gevolgd door Noord-Afrika en het Midden-Oosten (1,7 miljoen) en Oost-Europa (1,4 miljoen). Op landelijk niveau vond de meeste oversterfte plaats in India (4,1 miljoen), de Verenigde Staten (1,1 miljoen), Rusland (1,1 miljoen), Mexico (798.000), Brazilië (792.000), Indonesië (736.000) en Pakistan (664.000). In Nederland waren dat er 45.500. Daarnaast was India, vanwege de enorme populatie-omvang, verantwoordelijk voor zo’n 22 procent van het totale aantal wereldwijde sterfgevallen.
Hoger dan gedacht
Met name in Zuid-Azië en Sub-Sahara-Afrika lag het werkelijke sterftecijfer vele malen hoger dan de officiële cijfers doen vermoeden, zo stellen de onderzoekers. Zo was de oversterfte in Zuid-Azië zo’n 9,5 keer hoger dan het gemelde aantal. In Sub-Sahara-Afrika lag het aantal extra sterfgevallen zelfs 14,2 keer hoger. De grote verschillen tussen de officiële cijfers en de bevindingen van de onderzoekers, kan volgens hen te wijten zijn aan onderdiagnose vanwege een gebrek aan coronatesten en doordat het noteren van overlijdensgegevens in sommige landen niet goed geregeld is.
Compleet beeld
Volgens de onderzoekers is het echter heel belangrijk dat we een compleet beeld hebben van het werkelijke dodental van de pandemie. “Dit is van vitaal belang voor een effectieve besluitvorming over de volksgezondheid,” zo betoogt onderzoeker Haidong Wang. “Studies uit verschillende landen, waaronder Zweden en Nederland, suggereren dat COVID-19 de directe oorzaak was van de meeste oversterfte. Helaas beschikken we momenteel nog niet over voldoende bewijs voor vele andere landen.”
Daarnaast is het ook nog onduidelijk hoeveel directe en indirecte doden COVID-19 heeft geëist. Bewijs uit eerdere onderzoeken suggereert dat een aanzienlijk deel van de oversterfte een direct gevolg is van COVID-19. Maar, sterfgevallen kunnen ook indirect zijn; denk aan zaken zoals zelfmoord of drugsgebruik tijdens de pandemie. “Verder onderzoek zal helpen om boven water te krijgen hoeveel directe doden COVID-19 heeft geëist en hoeveel een indirect gevolg zijn van de pandemie,” besluit Wang.
