Wetenschappers hebben verloren gewaande brieven van Francis Crick en Maurice Wilkins ontdekt. Crick en Wilkins waren twee van de drie wetenschappers die in 1953 de structuur van DNA blootlegden. Een wetenschappelijke doorbraak die gepaard ging met een hoop spanningen en af en toe een scheldpartij, zo blijkt uit de brieven.
Maruice Wilkins, James Watson en Francis Crick wonnen in 1962 de Nobelprijs voor hun werk met DNA. Maar eigenlijk waren er nog vele anderen die aan de ontdekking meewerkten. Eén daarvan was wetenschapper Rosalind Franklin. Uit de brieven wordt wel duidelijk dat de heren het niet zo op deze vrouwelijke topwetenschapper hadden. Haar werkzaamheden – zonder welke de mannen onmogelijk hun Nobelprijs hadden kunnen winnen – worden in één van Cricks brieven als ‘hekserij’ bestempeld.
Verpulveren
Oorspronkelijk waren er twee teams die probeerden om de DNA-structuur als eerste bloot te leggen: Wilkins en Franklin werkten er in Londen aan en Watson en Crick probeerden het in Cambridge. In 1951 gebruikte het Cambridge-team resultaten van Franklin om een gooi naar beroemdheid te doen. Het daaruit voortvloeiende model klopte echter niet en hun onderzoek liep vast. “Ik ben heel boos en ik voel me heel rot over dit alles,” schreef Wilkins daarop aan zijn collega’s. “We bevinden ons tussen krachten die ons allemaal kunnen verpulveren.”
Gespannen
Crick en Watson reageerden daarop: “Kop op en neem van ons aan: als we je gekwetst hebben dan was het als vrienden. We hopen dat onze kleine diefstal in ieder geval een verenigd front in jouw groep voortbrengt.” Met dat laatste verwijzen de onderzoekers naar de gespannen verhouding tussen Wilkins en Franklin. Toen Franklin naar Londen kwam, dacht Wilkins dat zij voor hem kwam werken, maar Franklin dacht daar anders over en sindsdien was de sfeer gespannen. Kort voor Franklin Londen weer verliet, schreef Wilkins de Cambridge-groep zelfs dat “de rook van de hekserij snel uit onze ogen zal verdwijnen”.
Helix
Aan het begin van 1953 liet Wilkins James Watson de beroemde ‘Foto 51’ zien. Het was een belangrijke röntgenafbeelding die Franklin daarvoor van DNA had gemaakt. Het hielp de wetenschappers om het historische DNA-model vast te stellen. “En dan te denken dat Rosie (Franklin, red.) de 3D-gegevens al negen maanden had en er geen helix van maakte,” schrijft Wilkins aan Crick. “En ik geloofde haar toen ze zei dat de gegevens niet geschikt waren voor een helix.” Waarop nog een stevige vloek volgt.
Geen Nobelprijs
In 1953 publiceerden de heren hun ontdekking in het blad Nature. Over de bijdrage van Franklin werd heel vaag gedaan en de credits gingen naar de mannen. De Nobelprijs won Franklin evenmin; ze stierf kort daarvoor op 37-jarige leeftijd en de prijs wordt niet postuum uitgereikt.
Lang werd gedacht dat de brieven van de wetenschappers verloren waren gegaan. Nu ze weer zijn opgedoken, krijgen ze een plekje in het blad Nature. Journalist Sara Abdullah van Nature denkt de spanningen in de brieven wel te kunnen verklaren. “Ik denk dat seksisme het het best omschrijft,” merkt ze op. “Dat was een andere tijd. Het was 1953. Er was veel persoonlijke spanning. Ze (Franklin, red.) was een topwetenschapper en dat was heel ongebruikelijk voor vrouwen in die tijd.”
