De opwarming van de aarde ontneemt ons van alles: zee-ijs, gletsjers, diersoorten (om zo maar wat te noemen). Maar we krijgen er ook iets voor terug: meer regenbogen.
Dat suggereert een nieuw onderzoek, verschenen in het blad Global Environmental Change. Het onderzoek werd onder meer uitgevoerd door wetenschappers van de universiteit van Hawaii, een eiland waar veelvuldig bijzonder heldere regenbogen te bewonderen zijn. “Als bewoner van Hawaii ben ik dankbaar dat prachtige, kortstondige regenbogen deel uitmaakten van mijn alledaagse leven,” stelt onderzoeker Kimberley Carlson. “En ik vroeg me af hoe klimaatverandering de mogelijkheid om regenbogen waar te nemen, zou kunnen beïnvloeden.”
Water en zon
Het idee dat klimaatverandering van invloed zou kunnen zijn op de frequentie waarmee regenbogen acte de présence geven, is niet zo heel vergezocht. Regenbogen ontstaan namelijk wanneer waterdruppeltjes zonlicht breken. Het betekent dat je voor een regenboog twee dingen nodig hebt: zonlicht en regenval. Door het verbranden van fossiele brandstoffen warmt onze atmosfeer op en dat heeft weer invloed op neerslagpatronen en het wolkendek (oftewel de mate waarin zonlicht de waterdruppeltjes weet te bereiken).
Foto’s
Om uit te zoeken welke invloed klimaatverandering op regenbogen heeft, richtten de wetenschappers zich tot Flickr. Dit is een sociaal mediaplatform waar mensen hun foto’s kunnen uploaden (vergezeld door informatie over waar en wanneer die foto is gemaakt). Ze zochten er specifiek naar afbeeldingen van regenbogen. En dat was nog een hele klus, zo vertelt onderzoeker Amanda Wong. “We moesten tussen foto’s van regenboog-kunstwerken, regenboogvlaggen, regenboogforellen, regenboog-eucalyptus en regenboog-voedsel heen worstelen om de echte regenbogen te vinden.”
Model
Het resulteerde uiteindelijk desalniettemin in een flinke lijst met foto’s van regenbogen, waarbij van elke regenboog ook bekend was wanneer en waar deze gefotografeerd was. Vervolgens gebruikten de onderzoekers die data – samen met informatie over de weersomstandigheden en hoek waaronder het zonlicht op het oppervlak valt – om een model, ontwikkeld om te voorspellen waar regenbogen kunnen ontstaan, te trainen. Zodra het model voldoende ontwikkeld was om de gefotografeerde regenbogen te kunnen ‘voorspellen’ gingen de onderzoekers een stap verder. Ze gebruikten het model om onder de huidige omstandigheden en drie verschillende klimaatscenario’s te voorspellen hoeveel regenbogen er op jaarbasis wereldwijd konden ontstaan.
Meer regenbogen
De resultaten wijzen uit dat de gemiddelde plek op aarde op dit moment zo’n 117 dagen telt waarop de omstandigheden gunstig zijn voor het ontstaan van regenbogen. Tegen 2100 zal klimaatverandering ervoor zorgen dat dat aantal dagen met 4 tot 4,9 procent toeneemt (waarbij het hoogste percentage behoort bij het extreemste klimaatscenario, oftewel het scenario waarin de meeste broeikasgassen worden uitgestoten). “Onze projecties wijzen erop dat de gemiddelde mens onder alle klimaatscenario’s in 2100 meer mogelijkheden heeft om regenbogen te zien dan in 2000,” aldus de onderzoekers.
Hoewel er wereldwijd gezien in de toekomst door klimaatverandering naar verwachting dus meer regenbogen te zien zijn, zijn er van plaats tot plaats wel grote verschillen. “Ongeveer 21 tot 34 procent van het land zal regenboogdagen verliezen en 66 tot 79 procent zal regenboogdagen winnen,” zo schrijven de onderzoekers in hun onderzoeksartikel. Met name op hogere breedte en hogergelegen gebieden – waar de opwarming naar verwachting tot minder sneeuw en meer regen leidt – mogen mensen zich naar verwachting in meer regenbogen verheugen. Ondertussen neemt het aantal regenbogen in gebieden waar juist minder regen valt – zoals het Mediterrane gebied – naar verwachting juist af.
Eilanden
Het model bevestigt verder dat eilanden – zoals Hawaii – de beste plek zijn om regenbogen te spotten. “Dat komt doordat zeewinden door eilanden omhoog worden gestuwd, waardoor er lokaal buien ontstaan die omringd worden door een heldere lucht, waardoor de zon die majestueuze regenbogen kan voortbrengen.” En ook als de aarde opwarmt zullen bijvoorbeeld op Hawaii volop regenbogen te zien blijven, zo suggereert het model. Het aantal dagen waarop de omstandigheden voor de totstandkoming van regenbogen gunstig zijn, neemt op het eiland zelfs iets toe.
Het is volgens de onderzoekers voor het eerst dat er onderzoek is gedaan naar de frequentie waarmee regenbogen wereldwijd ontstaan en de impact die klimaatverandering daarop kan hebben. “We bestuderen vaak hoe klimaatverandering direct invloed uitoefent op de gezondheid en het levensonderhoud van mensen,” stelt onderzoeker Camilo Mora. Zo wordt er bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar de frequentie waarmee hittegolven ontstaan en de mate waarin die frequentie onder invloed van onze uitstoot verandert. Maar voor regenbogen is dus nog weinig aandacht geweest. Nu duidelijk is dat sommige gebieden op een warmere aarde regenbogen zullen verliezen, terwijl andere er juist regenbogen bij krijgen, kan nader onderzocht gaan worden welke impact dat op mensen heeft. Of dergelijke vervolgstudies tot schokkende conclusies gaan leiden, is overigens twijfelachtig, zo schrijven de onderzoekers. “Gezien de waarschijnlijk door klimaatverandering ingegeven veranderingen met betrekking tot het vóórkomen van regenbogen heel geleidelijk ontstaan, is het mogelijk dat mensen zich gemakkelijk aanpassen of zelfs niet eens opmerken dat er iets veranderd is.”
