Aan de ene kant wil de EU zo snel mogelijk klimaatneutraal worden en aan de andere kant gaan er bergen subsidie naar de agrarische sector, die gigantisch veel CO2 uitstoot, de bodem vervuilt en slecht voor dieren is.
Om precies te zijn besteedt de EU 82 procent van alle landbouwsubsidies aan vervuilende landbouw, zoals de veehouderij en dierlijke producten. Daarmee ondermijnt het landenblok haar klimaatdoelen, schrijven onderzoekers in een studie die maandag in Nature verscheen.
Een verrassing
Dat is iets om serieus over na te denken. De wereldwijde voedselproductie is goed voor ongeveer een derde van de totale uitstoot van broeikasgassen. Het huidige landbouwbeleid van de EU is op dit moment dan ook een “economische ontmoediging voor transities” naar meer duurzame praktijken, aldus de wetenschappers. “We ontdekten dat het Europese landbouwbeleid dierlijke producten disproportioneel ondersteunt in vergelijking met plantaardige alternatieven”, zegt hoofdonderzoeker Anniek Kortleve van de Universiteit Leiden. “Dat kwam een beetje als verrassing. Het was een klein beetje meer dan andere studies eerder rapporteerden en dat komt doordat we veevoersubsidies op de juiste manier meerekenen”, legt ze uit.
Veevoer
Directe subsidies aan veehouders waren goed voor de helft van de landbouwsubsidies, waarvoor 57 miljard euro was begroot in 2013. Allemaal steun voor boeren die een hoge uitstoot hebben. De rest van het geld ging grotendeels naar de productie van veevoer.
Voor rundvlees nam de subsidie toe van 0,71 cent per kilo naar 1,42 euro als veevoer werd meegerekend. Tussen 2013 en 2020 is er niet veel veranderd in de verdeling van de subsidies, schrijven de onderzoekers.
Dat zo’n berg geld naar zo’n vervuilende industrie gaat, is opmerkelijk als je weet dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal wil zijn. In 2030 moet de CO2-uitstoot 55 procent lager liggen dan in 1990. Een hele klus die al lastig te volbrengen is zonder dat boeren zoveel uitstoot veroorzaken.
Klimaatdoelen onhaalbaar
De onderzoekers zeggen dan ook dat de subsidies de klimaatdoelen van de EU behoorlijk in de weg zitten. “Wereldwijd zijn de emissies van het voedselsysteem genoeg om ons over de grens van 1,5 graad opwarming te duwen”, klinkt het. Dat is het afgesproken doel uit het klimaatakkoord van Parijs uit 2015: als de opwarming onder de 1,5 graad blijft, zijn de gevolgen voor de aarde nog enigszins te overzien. “Het is erg moeilijk om die doelen te halen als je de economie zo opzet dat je de schadelijkste producten stimuleert”, zegt medeonderzoeker Paul Behrens uit Leiden.
Het mes snijdt bovendien aan twee kanten. Niet alleen stoten boeren veel broeikasgassen uit, het land dat je gebruikt voor vee en hun voer, kun je niet meer gebruiken voor het aanplanten van bos of andere zaken die ervoor zorgen dat er meer planten en dieren komen die koolstof kunnen absorberen. “Je kunt het land niet voor zoveel verschillende toepassingen tegelijkertijd gebruiken”, aldus Behrens.
Mislukte oogsten
Daarnaast hebben de boeren zelf ook veel last van klimaatverandering. Er gaan veel oogsten verloren door overstromingen, extreme droogte en bosbranden. Investeringen in methoden om land aan te passen en te verdelen kunnen op de lange termijn bescherming bieden, zegt de wetenschapper.
De subsidies zouden dan dus wel anders verdeeld moeten worden. Sowieso worden de gesubsidieerde producten niet eens enkel gebruikt voor consumptie binnen de EU. Zeker 12 procent ervan, met name duurdere producten zoals kaas, varkensvlees en wijn, wordt geëxporteerd naar landen als China, Rusland en de VS.
Andere invulling
Behrens erkent overigens wel het belang van landbouwsubsidies, maar vindt dat het systeem “opnieuw moet worden vormgegeven om milieuvoordelen te bevorderen”. Ook moeten de subsidies worden aangepast aan de steeds moeilijkere omstandigheden voor boeren, die het gevolg zijn van de opwarming van de aarde.
Kortom, voor zowel de boeren als de EU-burgers en zeker het klimaat zou het beter zijn als de landbouwsubsidies van de Europese Unie anders verdeeld zouden worden, met een grotere focus op plantaardige alternatieven.
