Het is de eerste keer dat deze krachtige telescopen hun ogen gelijktijdig op hetzelfde doelwit hebben gericht. En dat levert fraaie plaatjes op.
Maandagnacht stortte de DART-ruimtesonde opzettelijk neer op ruimtesteen Dimorphos. Het betrof ’s werelds eerste test van een zogenoemde ‘kinetische impact-techniek’ waarbij met behulp van een ruimtevaartuig geprobeerd is de baan van een planetoïde iets aan te passen. Gister kon je al de eerste beelden van DART’s fatale inslag, gemaakt door de Italiaanse LICIACube en het Les Makes Observatorium, bewonderen. En nu zijn de volgende foto’s vrijgegeven. En dat zijn zeker niet de minste. Want de beelden zijn door niemand minder dan ruimtetelescopen Hubble en James Webb vervaardigd.
James Webb
Hieronder kun je één van de foto’s gemaakt door de krachtige James Webb-telescoop aanschouwen. Webb observeerde Dimorphos gedurende vijf uur en maakte in totaal tien foto’s. Webb nam één foto van de beoogde plaats van inslag vóórdat de botsing plaatsvond en daarna verschillende foto’s van de nasleep. Op de afbeeldingen – gemaakt met behulp van Webb’s Near-Infrared Camera (NIRCam) – zijn naast een compacte kern duidelijke materiaalpluimen te zien. Dit zijn de slierten die vanaf het midden wegstromen.
Hubble
Naast Webb hield ook de Hubble-telescoop de ogen op ruimtesteen Dimorphos gericht. Hubble heeft het maantje zowel vóór als vijftien minuten na DART’s crash vastgelegd en maakte in totaal 45 foto’s. Beelden van Hubble’s Wide Field Camera 3 tonen de inslag in zichtbaar licht. Het materiaal dat door DART’s inslag de ruimte in werd geslingerd, is op de foto’s te zien als de heldere lichtstralen. De uitwaaierende piek van uitgeworpen materiaal links van Dimorphos is waar DART het maantje ramde.
Opvallend is dat sommige stralen op de vervaardigde beelden licht gekromd lijken. Dit kunnen astronomen nog niet helemaal verklaren. Meer onderzoek is nodig om te bepalen wat dit zou kunnen betekenen. Gebaseerd op de afbeeldingen van Hubble vermoeden astronomen dat de helderheid van de planetoïde na de inslag met een factor drie toenam. Daarnaast zijn ze bijzonder geïntrigeerd door hoe die helderheid naderhand, tot wel acht uur na de crash, stabiel bleef.
Primeur
De beelden zijn een primeur. Het is namelijk de eerste keer dat Webb en Hubble gelijktijdig hetzelfde doelwit observeren. De waarnemingen zijn overigens meer dan alleen een operationeel mijlpaal – er zijn ook belangrijke wetenschappelijke vragen die astronomen met behulp van beide krachtige ruimtetelescopen hopen te beantwoorden.
Kennis
Waarnemingen van Webb en Hubble samen zullen wetenschappers in staat stellen meer kennis op te doen over de aard van het oppervlak van Dimorphos, hoeveel materiaal er door de botsing is weggeslingerd en hoe snel het werd uitgeworpen. Bovendien kunnen onderzoekers, door de botsing te bestuderen over een breed scala aan golflengten, achterhalen of de door DART veroorzaakte stofwolk voornamelijk grote brokken, of fijn stof herbergde. Door al deze informatie te combineren zullen astronomen uiteindelijk gaan begrijpen hoe effectief DART’s suïcidale actie is geweest en of het gelukt is een kleine verandering in de omloopbaan van Dimorphos te forceren.
Wetenschappers zijn van plan de hulp van zowel Hubble als Webb in de komende paar maanden meerdere keren in te schakelen. Zo zijn ze onder andere voornemens Dimorphos met behulp van Webb’s Mid-Infrared Instrument (MIRI) en Webb’s Near-Infrared Spectrograph (NIRSpec) te bestuderen. Dergelijke spectroscopische gegevens zullen onderzoekers inzicht geven in de chemische samenstelling van het maantje. Daarnaast zal ook Hubble de ogen in de komende weken nog zeker tien keer op Dimorphos richten. Deze regelmatige observaties over een langere termijn zal een completer beeld schetsen van de stofwolk en hoe deze zich in de loop van de tijd uitbreidt, vervaagt en uiteindelijk verdwijnt.
