In de tekst verklaart Joan Shakespeare als een goede katholiek te sterven.
Dat is te lezen in het blad Shakespeare Quarterly. Het onderzoeksartikel handelt over een document dat rond 1770 door een metselaar in het huis van de familie Shakespeare in Stratford-upon-Avon wordt teruggevonden. Hij treft het document aan tussen de spanten van het huis. En in het document verklaart ene J. Shakespeare katholiek te zijn, Winifred als beschermheilige te hebben omarmd en voornemens te zijn om als een goede katholiek te sterven.
John Shakespeare
Maar welk lid van de Shakespeare-familie schaarde zich nu zo overtuigd bij de katholieken? Twee vroege Shakespeare deskundigen bogen zich eeuwen geleden al over de kwestie en bestudeerden en beschreven de tekst die in het huis van de familie Shakespeare was ontdekt, waarna die tekst – helaas – verloren ging. Beide deskundigen waren het er voorafgaand aan het verlies van de tekst echter over eens: deze was geschreven door de vader van de beroemde William Shakespeare: John Shakespeare. Hij stierf in 1601 en zou – volgens de tekst – dus een overtuigd katholiek zijn geweest. Maar dat niet alleen: hij zou ook een dappere katholiek zijn geweest. Want in zijn tijd was koningin Elizabeth I aan de macht en zij was geen fan van katholieken. Sterker nog: onder haar werden katholieken zelfs actief vervolgd en gemarteld.
Vervalsing
Latere deskundigen die zich over beschrijvingen van de tekst bogen, waren echter minder overtuigd van het idee dat John deze optekende. Ze dachten dat de tekst een vervalsing was en niet eens uit de tijd van John Shakespeare stamde.
Joan Shakespeare
En nu neemt het verhaal een nieuwe wending. Want een Britse professor onthult in het blad Shakespeare Quarterly dat de tekst geschreven is door een ander familielid van William Shakespeare: zijn zus Joan.
Hoe zit dat?
Professor Matthew Steggle baseert die conclusie op het feit dat de tekst in kwestie in feite een vertaling is van een oorspronkelijk Italiaanse tekst. En een zoektocht naar de vroegste versies van die tekst onthullen dat deze pas enkele jaren na de dood van John Shakespeare verschenen. Hij kan deze dus niet gekopieerd hebben. En dus moet die andere J. Shakespeare daar verantwoordelijk voor zijn geweest: Williams zuster en Johns dochter, Joan.
Over Joan
Joan was de vijf jaar jongere zus van William Shakespeare. Ze leefde haar hele leven in Stratford-upon-Avon en trouwde met een arme hoedenmaker, met wie ze vier kinderen kreeg. Haar man overleed in april 1616. Haar broer overleed een week nadat Joan haar man begraven had. Van haar broer erfde ze wat geld, wat kleding en het recht om – tegen een kleine vergoeding – in een deel van hun ouderlijk huis te wonen. Ze betrok de woning kort daarna en woonde er tot ze in 1646 – op 77-jarige leeftijd – overleed.
Bijzonder
Maar enige tijd daarvoor moet ze in die woning dus die ene tekst, waarin ze zich katholiek verklaart, hebben opgetekend en verstopt, zo concludeert Steggle. Het maakt de tekst – die verloren is gegaan, maar waar we nog wel beschrijvingen van hebben – extra bijzonder, vindt Steggle. “Er zijn slechts zeven bewaard gebleven documenten uit de tijd van Joan waarin zij bij naam wordt genoemd,” vertelt Steggle. “Virginia Woolf schreef een beroemd essay ‘Shakespeares zus’, over een persoon die nooit mocht hopen dat ze een schrijver zou worden of dat haar pennenvruchten bewaard zouden blijven, waarmee ze symbool kwam te staan voor alle verloren gegane stemmen van vroegmoderne vrouwen.” En daar lijkt weinig fictie in te zitten. “Er zijn honderdduizenden woorden van haar broer bewaard gebleven en – tot nu – geen enkele van haar (Joan, red.).” Het werk van Steggle brengt daar echter verandering in en geeft Joan eindelijk een beetje een stem.
Maar de tekst is niet alleen bijzonder omdat deze door de zus van Shakespeare is geschreven. De zeventiende eeuwse belijdenis is op zichzelf ook vrij uniek. Eigenlijk was deze bedoeld om de controle over het sterven te houden, door voor de dood – en de eventueel daarmee samenhangende aantasting van de mentale capaciteiten – een verklaring af te leggen over wat men geloofde en waar men op hoopte. Dergelijke belijdenissen zijn echter vrij zeldzaam; die van Joan Shakespeare is het enige Britse voorbeeld dat ons bekend is en ook in Europa zijn maar een handvol van deze verklaringen bewaard gebleven.
