Het strakke gazon werd omgetoverd tot een kleurrijke, wilde bloemenweide vol klaprozen, korenbloemen en madeliefjes. En dat kwam zowel de biodiversiteit als klimaatverandering ten goede.
Het is voorjaar – en dat betekent dat overal de grasmaaiers weer uit de schuur worden gehaald. Op de gerenommeerde Engelse universiteit King’s College besloten ze dat eens niet te doen. Een controversiële beslissing. Want het verwilderen van de gazons breekt met een maar liefst 300 jaar oude traditie. Toch noemen de onderzoekers het een weergaloos succes. Want wat ze voor hun ogen zagen gebeuren, hadden ze niet voor mogelijk kunnen houden.
Niet gemaaid
In 2020 werd voor het eerst sinds de aanleg in 1772 een deel van het historische King’s College strakke gazon (ter grootte van een half voetbalveld) niet gemaaid. In plaats daarvan werd het omgetoverd tot een kleurrijke, wilde bloemenweide, waar klaprozen, korenbloemen en madeliefjes rijkelijk groeiden. Het jaar daarop kwamen er weer andere planten en bloemen tevoorschijn: het anders zo strakke gazon was veranderd in een prachtig, traditioneel Engels bloemenveld.
Biodiversiteit
In een nieuwe studie besloten onderzoekers de effecten ervan nader te bestuderen. Ze ontdekten dat de weide niet alleen een prachtig gezicht was, maar dat het ook bijzonder goed was voor de biodiversiteit. Ondanks de enigszins beperkte omvang, bloeiden er op het bloemenveld drie keer meer soorten planten en leefden er tevens drie keer meer spinnen en insecten dan op het resterende grasveld. De bloemenweide was zelfs het thuis geworden van maar liefst veertien bedreigde soorten, terwijl op het gazon slechts zes bedreigde soorten leefden. “We ontdekten dat de weide opvallend gunstig was voor de biodiversiteit,” merkt onderzoeker Cicely Marshall op. “Ik was eigenlijk echt verrast door de grote veranderingen die plaatsvonden op zo’n klein stukje grond.”
Bloemenweide
In de bloemenweide groeiden 84 plantensoorten, waarvan er slechts 33 waren gezaaid. De rest verscheen op natuurlijke wijze. Ook werden er 16 soorten insecten en spinnen, 149 verschillende geslachten rondwormen en 8 soorten vleermuizen gespot. “We ontdekten dat vleermuizen drie keer vaker boven de bloemenweide naar eten zochten dan boven het gazon,” vertelt Marshall. “Vleermuizen leggen op één avond vaak kilometers af om naar insecten te zoeken. Het is ongelofelijk dat onze kleine weide hun gedrag beïnvloedde.”
Klimaatverandering
Maar de bloemenweide stimuleerde niet alleen de biodiversiteit. Het verminderde tevens de uitstoot van broeikasgassen. Doordat maaien en bemesten niet meer nodig was, bespaarde dit naar schatting zo’n 1,36 ton CO2-uitstoot per hectare per jaar (in vergelijking met het gazon). Voor je beeldvorming: dat is te vergelijken met een retourvlucht tussen Londen en New York. En mogelijk wordt er in de toekomst nog wel meer uitstoot verhinderd. Zo wordt verwacht dat het aantal maaibeurten dat per jaar nodig is om een gazon te onderhouden zal stijgen, aangezien groeiseizoenen, aangemoedigd door klimaatverandering, almaar langer worden.
Hitte-eilandeffect
De weide bleek bovendien nog een ander klimaatvoordeel te hebben: het weerkaatste 25 procent meer zonlicht dan het gazon. En dat helpt het zogenaamde hitte-eilandeffect tegen te gaan. De temperatuur in de stad ligt door minder begroeiing, een hogere bevolkingsdichtheid en infrastructuur vrij hoog, hoger dan in het omliggende landelijke gebied. Dit wordt ook wel het hitte-eilandeffect genoemd. Maar als er meer zonlicht wordt weerkaatst, heeft dit juist een verkoelend effect. En dat is best handig in onze steeds heter wordende zomers.
Is iedereen er blij mee?
Om na te gaan of iedereen net zo enthousiast was over de voordelen van de bloemenweide, ondervroegen de onderzoekers 278 respondenten. De vrijwilligers waren overwegend voorstander, waarbij ze met name de nadruk legden op de voordelen voor het mentale welzijn en het milieu. Ook merkten ze de educatieve waarde ervan op. Slechts 1,4 procent van de ondervraagden gaf voorkeur aan het gazon. De respondenten benadrukten echter wel dat een deel van het gazon behouden moest blijven voor recreatie.
Controversieel
Gazons zijn in de loop van de tijd een sociale norm geworden. “Veel mensen maaien hun gazon omdat ze dat altijd hebben gedaan,” zegt onderzoeker Steve Coghill. “De perceptie is dat een kort gemaaid gazon laat zien dat je goed voor je tuin zorgt.” Het niet maaien van de historische gazons op King’s College was dan ook een gewaagde zet. “Maar we zijn niet bang om tegendraads te zijn,” vervolgt Coghill. “En om de juiste redenen. Groot-Brittannië is een van de meest ontboste landen in Europa. Alles wat we kunnen doen om de biodiversiteit terug te brengen, is het proberen waard.”
De onderzoekers zijn opgetogen over de resultaten. “De weide begint nu volwassen te worden,” zegt Coghill. “In de rest van juni en juli zal het absoluut prachtig zijn. We zullen er dit jaar paden doorheen snijden zodat bezoekers er doorheen kunnen lopen. Ze worden dan omringd door een traditioneel Engels bloemenveld, en dat in het centrum van Cambridge.”
Wil jij jouw strakke gazon ook omtoveren tot een prachtig bloemenveld? Begin je project in de herfst, wanneer de grond nog warm is en het door het weer nog lang vochtig zal blijven. Stop vervolgens met het maaien van gras. Kijk wat er groeit en bloeit. Als je wilt laten zien dat je het opzettelijk doet en niet nalatig bent, maai dan paden of een strook langs de rand – dit zijn ook belangrijke leefgebieden voor dieren. Ook kun je een mix van wilde bloemen kopen en deze zaaien. Kies voor soorten die lokaal voorkomen; deze planten en bloemen kunnen namelijk makkelijker gedijen. En tot slot: geef niet op. Het kan een jaar of langer duren voordat sommige wilde bloemen daadwerkelijk bloeien.
