Dat het niet goed gaat met de insecten in Nederland is al veel langer bekend. Maar nu blijkt dat ook planten die voor hun bevruchting van insecten afhankelijk zijn, op hun retour zijn. En dat is geen toeval.
Tot die conclusie komen Nederlandse onderzoekers in het blad Journal of Applied Ecology. Ze baseren hun bevindingen op een analyse van 87 jaar aan metingen op meer dan 365.000 locaties in ons land. “We keken naar de verschillende plantensoorten, maar ook naar factoren als stikstof, vochtigheid en zuurgraad van de bodem en combineerden dat met gegevens over insecten,” vertelt onderzoeker Geert de Snoo. “Die combinatie, en de grote tijdschaal maken dit onderzoek uniek.”
Conclusie
En leidt tot zorgwekkende conclusies. Want het onderzoek onthult dat Nederland zogenoemde insect-bestoven planten verliest. Het gaat dan om planten die voor bestuiving – en dus hun bevruchting – afhankelijk zijn van insecten. “We zien dat het aantal insect-bestoven plantensoorten afneemt, terwijl het aantal windbestoven soorten stijgt,” vertelt onderzoeker Kaixuan Pan. “Er zijn in verhouding dus steeds minder insect-bestoven planten.”
Biodiversiteit
Het is uiterst zorgwekkend. Want het leeuwendeel van de planten in Nederland is voor de bestuiving afhankelijk van insecten. “Als deze planten uit het landschap verdwijnen, betekent dat niet alleen dat er minder plantensoorten overblijven, maar ook dat er veel minder zaden en vruchten zijn voor vogels en andere dieren,” waarschuwt Pan. “Oftewel: een sterke afname van de biodiversiteit.”
Voedselzekerheid
Maar dat is niet de enige reden tot zorg. Zo wijzen de onderzoekers erop dat ons menu grotendeels uit insect-bestoven planten bestaat. “75 procent van de gewassen zijn planten die door insecten bestoven worden,” vertelt Pan. “Als we deze soorten verliezen, is dat dus een bedreiging voor de voedselzekerheid.”
Tekort aan bestuivers
Maar waarom hebben de insect-bestoven planten het nu zo lastig? Dat vroegen de onderzoekers zich natuurlijk ook af. Nadat eerder onderzoek al uitwees dat het niet goed gaat met de insecten in ons land, leek het voor de hand te liggen dat de gevolgen daarvan op termijn ook door planten die voor hun bestuiving van deze insecten afhankelijk zijn, gevoeld zouden worden. Maar is de terugloop van insect-bestoven planten ook echt naar de terugloop van insecten te herleiden? De onderzoekers denken van wel. Natuurlijk zijn er ook wel andere factoren te bedenken die tot een afname van insect-bestoven planten zouden kunnen leiden – zoals een toename van stikstof bijvoorbeeld. Maar dergelijke factoren raken windbestoven planten vaak net zo hard als insect-bestoven planten. En wat de onderzoekers nu in hun studie laten zien, is dat het aantal insect-bestoven planten afneemt, terwijl het aantal windbestoven planten juist stijgt. En dat is eigenlijk maar op één manier te verklaren, zo stelt Pan. “Dat verschil komt dus zeer waarschijnlijk door een gebrek aan bestuiving: er zijn niet genoeg bestuivers meer om deze planten (de insect-bestoven planten, red.) te bevruchten.”
Het zijn zorgwekkende resultaten. Maar die hoeven we zeker niet voor kennisgeving aan te nemen; de onderzoekers zien nog mogelijkheden om het tij te keren. Zo pleiten ze voor het beperken van de uitstoot van stikstof. “Als we ervoor zorgen dat daarvan minder in de natuur terecht komt, kan dat lokale planten en insecten helpen.” Daarnaast is het volgens de onderzoekers belangrijk om natuurlijke graslanden – vaak rijk aan de insect-bestoven plantensoorten die de afgelopen jaren in het gedrang zijn gekomen – beter te beschermen. “En we moeten blijven monitoren om te zien of dit soort beschermingsmaatregelen het gewenste effect hebben,” stelt onderzoeker Koos Biesmeijer. “Zowel op de insecten als de planten, omdat ze wederzijds afhankelijk zijn.”
