Ook vissen hebben omgangsregels en als hun rif verbleekt, lijken ze die te vergeten

Ineens zijn koraalvissen het vermogen om indringers te herkennen en vervolgens adequaat te reageren, verloren.

Wanneer koraalriffen worden geteisterd door grootschalige verbleking, heeft dat immense gevolgen. Niet alleen voor het koraal, maar ook voor de vissen die ervan afhankelijk zijn, zo toont een nieuwe studie aan. Koraalvissen houden er normaal gesproken bepaalde omgangsregels op na. Maar als het rif door verbleking wordt aangetast, heeft dit zo’n grote impact, dat de vis plotsklaps lijdt aan geheugenverlies.

Koraalvlinders
Wetenschappers reisden voor hun studie af naar vijf verschillende koraalriffen verspreid over de zogenoemde Indo-Pacific. Dit gebied omvat de tropische wateren van de Indische oceaan, de westelijke en centrale Stille Oceaan en de zeeën die de twee verbinden rond Indonesië. In het bijzonder bestudeerden de onderzoekers hier een bepaalde inwoner van de riffen, namelijk de koraalvlinder: een opvallende, tropische, felgekleurde vis.

Het is bekend dat koraalvlinders bepaalde ‘omgangsregels’ hanteren. Zo zijn ze in staat om concurrerende soorten te herkennen en adequaat te reageren. “Dankzij dit vermogen kunnen de vissen beslissen of ze een situatie wel of niet laten escaleren,” legt onderzoeker Sally Keith uit. “Hierdoor besparen ze niet alleen kostbare energie, maar kunnen ze ook letsel voorkomen.”

Vergeten
De onderzoekers bestudeerden in totaal 38 verschillende soorten koraalvlinders gedurende maar liefst 3.700 waarnemingen. Vervolgens vergeleek het team het gedrag van de koraalvlinders voor- en nadat het rif waar ze leven ernstig verbleekte. En daaruit blijkt iets merkwaardigs. De vissen die namelijk net hun onderkomen hadden zien verbleken, waren ineens hun omgangsregels vergeten. Het betekent dat ze het ineens veel moeilijker vonden om concurrenten te identificeren. En dat heeft verstrekkende gevolgen. Hierdoor kunnen ze namelijk minder goed beslissen of ze wel of niet het gevecht willen aangaan. Dit leidt ertoe dat ze onverhoopt in onnodige gevechten terechtkomen, waarbij ze kostbare en beperkt beschikbare energie verbruiken.

Uit de bevindingen blijkt dat koraalvlinders na een periode van verbleking andere soorten slechter herkenden. Ontmoetingen liepen vervolgens in meer dan 90 procent van de gevallen uit de hand en resulteerden in verhitte achtervolgingen. Ter vergelijking, vóór een periode van verbleking gebeurde dit in ‘slechts’ 72 procent van de gevallen. De onderzoekers ontdekten ook dat de achtervolgingen langer duurden, waarbij de vissen veel meer energie verbruikten om potentiële indringers weg te jagen dan voorheen.

Verstoort
Het team gelooft dat periodes van verbleking voor dit veranderde gedrag verantwoordelijk zijn. Doordat veel koralen sterven, worden vissen gedwongen hun dieet en territorium aan te passen en te diversifiëren. Grootschalige veranderingen in de leefomgeving verstoren dus in feite al lang bestaande en gelijktijdig ontwikkelde relaties, die verschillende vissoorten eerst nog in staat stelden vredig zij aan zij te leven. “De omgangsregels zijn ontwikkeld voor een bepaald speelveld,” zegt Keith. “Maar dit veld is aan het veranderen. Periodes van massale verbleking volgen elkaar sneller op. Dit leidt vervolgens tot minder koraal – de voedselbron van koraalvlinders. Op dit moment weten we nog niet of deze vissen in staat zijn hun ‘regelboek’ snel genoeg bij te werken om hun beslissingen opnieuw te kalibreren.”

In het ergste geval heeft dit zelfs gevolgen voor hun overleving, zo waarschuwen de onderzoekers. Als de aarde namelijk verder opwarmt, wordt de kans dat er meer koraal afsterft almaar groter. En dit drijft koraalvissen verder in het nauw. “We weten nu hoe koraalvlinders reageren op veranderingen in hun omgeving,” zegt Keith. “Het lijken misschien maar relatief kleine vergissingen over waar ze hun kostbare energie het beste aan kunnen besteden. Maar dit kan hen uiteindelijk wel over de kling jagen.”