Lezersvraag: ‘Maken en luisteren dieren ook naar muziek?’

Iedere week behandelt Scientias.nl op maandagavond een lezersvraag. Deze week wilde Wouter weten of dieren eigenlijk ook muziek herkennen, en of dat net zo werkt als bij mensen.

20121029-111302.jpg

Er zijn verschillende dingen die mensen onderscheiden van dieren. Muziek is er daar één van. Want iets wat zo persoonlijk en emotioneel is, daar zijn dieren toch niet gevoelig voor. Of wel?

Eerst moeten we kijken naar wat muziek precies is, voordat we kunnen beslissen of dieren er zelf aan doen. In feite is muziek niet te definiëren, want het is een heel persoonlijk begrip, en voor iedereen anders. Het woordenboek omschrijft de term ‘muziek’ als: “De kunst om tonen in een ordelijke groep te verdelen, zodat een eenduidige compositie bestaat.” Maar ja, waar ligt dan de grens tussen een ritmisch geluid en muziek? Dat is voor iedereen anders. Wel blijft muziek een door mensen gemaakt proces. Wanneer een muzikant een compositie schrijft, gebruikt hij bewust klanken die door de mens zijn gemaakt, in een bijna wiskundige aanpak (ritme). Hij gebruikt verschillende tonen (frequenties) die goed bij elkaar passen. Zo horen wij gevoelsmatig wat wel, en wat geen muziek is. Maar het blijft wel een gevoelskwestie.

Rationaliseren
Muziek is in ieder geval vrij complex. Sommige mensen hebben er talent voor, maar de meeste mensen moeten lang oefenen voordat zij een instrument goed beheersen. Muziek heeft dus oefening nodig, en rationalisatie. De mens beslist of een melodie en een ritme bij elkaar passen. Kunnen dieren dat überhaupt wel?

Andere onderzoeken

We schreven op Scientias.nl al eerder over verschillende onderzoeken naar dieren die muziek luisterden. Lees dat hier nog eens na.

Functioneel geluid
Dieren maken geluid, en meestal is dat functioneel. Honden blaffen om aan te tonen dat ze dominant zijn, walvissen ‘zingen’ naar elkaar om hun posities aan te duiden, en vogels waarschuwen elkaar voor naderend gevaar. Van sommige dieren is niet eens duidelijk waarom ze een geluid maken. We weten namelijk nog steeds niet precies waarom koeien loeien. Er zijn theorieën over (als waarschuwing, als een teken van affectie), maar geen zekerheid. Op het eerste gezicht zou je dus kunnen zeggen dat dieren alleen geluid naar elkaar maken.

Ritmische rap
Maar trek eens een parallel met rap-muziek. Een rapper spuwt op ritmische wijze woorden naar het publiek om een boodschap duidelijk te maken. Daar kan een beat onder staan, maar dat hoeft niet. Vogels doen hetzelfde. Door een boodschap op een bepaald ritme te verkondigen, communiceren ze met elkaar. U kunt u afvragen of dat wel wezenlijk anders is dan wat rappers doen.

Toch wijst huidig onderzoek erop dat muziek voor dieren altijd functioneel blijft, terwijl mensen muziek maken vanwege de emotionele waarde ervan. We zijn de enige soort die ook echt kan genieten van muziek.

Effect op koeien
Dat wil niet zeggen dat dieren helemaal niet door (menselijke) muziek beïnvloed worden. Zo is er onderzoek gedaan naar het effect van muziek op koeien. Voor hun toepasselijk getitelde ‘Moosic’-onderzoek, lieten onderzoekers koeien naar verschillende muziekgenres luisteren. Eerst naar The Beatles of naar snelle hiphop, later naar wat rustigere nummers van Beethoven, Lou Reed en Simon and Garfunkel. Wat bleek? De koeien waren veel minder gestrest bij de rustige muziek dan bij de snelle. Dat resulteerde in een toename van melk. De koeien werden 12 uur lang blootgesteld aan de muziek, en gaven bij de rustige muziek tot 3 procent méér melk dan anders.

Tamarin-muziek
Ook hebben onderzoekers al eens gekeken naar het effect van muziek op de zogenaamde tamarin-aap. Die werden niet warm of koud van menselijke muziek, maar toen maakten de onderzoekers hun eigen muziek van tamarin-geluiden, met verschillende ritmes en melodieën. Wat bleek? De tamarin-apen herkenden de geluiden wel degelijk als muziek. Voorlopig lijkt het echter sterk dat apen of wat voor dieren dan ook zelf muziek zullen gaan maken. Maar daar zijn professionals voor.

Bronmateriaal

"Studying the Science Behind Music" - WhatIsMusic.info
"Animal Research" - ThePowerOfSound.net
"Moosic Study' Reveals Way of Increasing Milk Yields" - LE.AC.uk
De foto boven dit artikel is gemaakt door Fir0002/Flagstaffotos (cc via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd