De kans dat er op Jupiters ijzige maan Europa aliens huizen, is daarmee weer een stukje aannemelijker geworden.
Al een tijdje vermoeden wetenschappers dat inslaande meteorieten bouwstenen voor leven op aarde hebben afgeleverd. Belangrijke mineralen zijn zo op onze thuisplaneet neergestort, waar uiteindelijk het leven zoals wij dat kennen uit voort is gekomen. Iets soortgelijks zou weleens op Jupiters maan Europa aan de hand kunnen zijn, zo denken onderzoekers. Want hoe dik Europa’s ijskorst ook is, ingrediënten voor leven kunnen daar mogelijk doorheen dringen en de verborgen ondergrondse oceaan verrijken met stoffen waar vervolgens buitenaards leven op gedijt.
Leven op Europa
Als het om leefbaarheid gaat, staat Jupiters maan Europa er heel goed voor. Studies hebben uitgewezen dat de maan beschikt over één van de belangrijkste ingrediënten voor leven zoals wij dat kennen: vloeibaar water. Sterker nog: de maan zou over een wereldwijde oceaan (gevuld met zout water) beschikken. En in die oceaan zou leven kunnen ontstaan en mogelijk gedijen. Kortom, het zou dus best kunnen dat er biologisch materiaal onder het oppervlak van de maan Europa te vinden is. Daar moeten we echter wel een belangrijke kanttekening bij plaatsen: de veronderstelde oceaan gaat schuil onder een ijskap die kilometers en op sommige plaatsen zelfs tientallen kilometers dik is.
Inslagen
Zoals gezegd vermoeden onderzoekers dat kometen en planetoïden belangrijke dragers van organische moleculen zijn. Bekend is ook dat Europa veelvuldig is gebombardeerd door meteorieten. Wetenschappers hebben namelijk tientallen kraters op het oppervlak van Europa gespot (zie de afbeelding hieronder).
Een prangende vraag is echter of inslaande kometen en planetoïden door de dikke ijskorst heen bouwstenen voor leven in de ondergrondse oceaan kunnen afleveren. Om dat te onderzoeken, bouwden wetenschappers een computermodel. Vervolgens observeerden ze wat er gebeurt als een komeet of planetoïde Europa’s dikke ijskorst raakt.
Titanic
De onderzoekers komen tot een verrassende ontdekking. Zo blijkt dat een neergestorte komeet ook zonder dwars door Europa’s ijskorst heen te breken, ingrediënten voor leven in de ondergrondse oceaan kan afleveren. Als de komeet een gat slaat tot halverwege de ijskorst, zal meer dan 40 procent van het gegenereerde verwarmde smeltwater door de rest van het ijs sijpelen. De onderzoekers vergelijken dit met een zinkend schip. “Het is eigenlijk net de Titanic, maar dan keer tien,” aldus hoofdauteur Evan Carnahan.
Smeltwater
De hoeveelheid gegenereerd smeltwater kan aanzienlijk zijn, zo betogen de onderzoekers in het vakblad Geophysical Research Letters. Zo toont de studie aan dat een kilometer grote komeet die het tot halverwege Europa’s ijskorst schopt, genoeg water kan laten smelten om Crater Lake in Oregon (één van ’s werelds bekendste kratermeren) te vullen. Hierdoor kunnen oxidanten (een klasse chemicaliën die nodig zijn voor leven) van het oppervlak naar de ondergrondse oceaan worden getransporteerd, waar ze vervolgens een belangrijke bijdrage leveren aan het in stand houden van buitenaards leven dat mogelijk in de beschutte wateren huist.
Wetenschappers hebben overigens al eerder geopperd dat oxidanten door middel van meteoriet-inslagen op Europa van de ene plek naar de andere vervoerd kunnen worden. Ze gingen er echter tot voor kort van uit dat neergestorte ruimtestenen door het ijs heen zouden moeten breken. De huidige studie laat echter zien dat veel kleinere inslagen al voldoende zijn om de klus te klaren. “Dit vergroot de kans dat de noodzakelijke, chemische ingrediënten voor het ontstaan van leven ondergronds aanwezig zijn,” aldus onderzoeker Marc Hesse.
Europa Clipper
Of er overigens echt leven onder de dikke ijskorst van Europa schuilgaat, zal hopelijk de aankomende Europa Clipper-missie verduidelijken. Het ruimtevaartuig zal naar alle waarschijnlijkheid in 2024 worden gelanceerd en tientallen scheervluchten langs Europa uitvoeren om zo meer te weten te komen over de oceaan die onder de dikke ijskorst schuilgaat. De sonde wordt uitgerust met verscheidende instrumenten die de maan grondig zullen onderzoeken. Bovendien zal het vaartuig in staat zijn om het stof en de gassen die naar het oppervlak worden gestuwd, te bestuderen. Uiteindelijk hopen de onderzoekers meer te weten te komen over deze fascinerende, verre wereld die mogelijk zelfs leven zoals wij dat kennen zou kunnen herbergen. Inzicht in de bewoonbaarheid van Europa kan wetenschappers vervolgens helpen beter te begrijpen hoe het leven zich op aarde heeft ontwikkeld en meer inzicht verschaffen in waar er mogelijk elders in het heelal leven te vinden is.
Dat laatste is zeker niet ondenkbaar. Net als Europa herbergt mogelijk ook Saturnus’ maan Titan onder zijn ijsschil een ondergrondse oceaan. De ijskorst van Titan is echter een stuk dikker dan die van Europa. Het nieuwe model kan onderzoekers dan ook meer inzicht verschaffen in hoeverre belangrijke bouwstenen voor leven door Titans dikkere ijskorst weten heen te dringen en de ondergrondse oceaan bereiken. Mogelijk is het ontdekte zink-effect van verrijkt smeltwater wel veel wijdverspreider dan tot nu toe gedacht…
