Wetenschappers vrezen dat een toenemend aantal hittegolven en bosbranden de luchtkwaliteit verder zal verslechteren, wat schade toebrengt aan de menselijke gezondheid en ecosystemen.
We weten dat het klimaat en de luchtkwaliteit met elkaar verbonden zijn. Veranderingen in het één leiden onvermijdelijk tot veranderingen in het ander. En op dit moment tast de toenemende hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer de luchtkwaliteit aanzienlijk aan. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben, zo bewijst een nieuw uitgebracht rapport van de WMO. Zo moeten we er rekening mee houden dat honderden miljoenen mensen deze eeuw viezere lucht in zullen ademen, wat schade toebrengt aan de menselijke gezondheid en ecosystemen.
Rapport
Het nieuwe WMO-rapport beschrijft de toestand van de luchtkwaliteit en de nauwe samenhang met klimaatverandering. In het bijzonder richt het rapport zich op de impact van natuurbranden. Net als in 2020 leidde extreem hete en droge omstandigheden in 2021 tot verwoestende branden, waaronder in Siberië, Canada en het westen van de Verenigde Staten. Tijdens deze intense branden ontstond veel rook. En in deze rook zit fijnstof PM2.5 – ultrafijne deeltjes en roet met een diameter van 2,5 micrometer of kleiner – waarvan bekend is dat ze schadelijk zijn voor mens en milieu.
Fijnstof PM2.5 komt onder andere vrij tijdens de verbranding van fossiele brandstoffen waaronder benzine, diesel en andere brandstoffen zoals steenkool, olie en biomassa, maar dus ook tijdens verwoestende natuurbranden. Wanneer dit vrijkomt tijdens natuurbanden is het zelfs giftiger dan wanneer ze tijdens stadsbranden de lucht in worden geblazen. Dat heeft te maken met de chemische samenstelling, de kleinere deeltjesgrootte en de bijbehorende hoge temperaturen. Deze fijne deeltjes wil je liever niet inademen. Zo is bekend dat ze ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Ze houden verband met verschillende ernstige gezondheidsproblemen, zoals hart- en longaandoeningen, kanker en ademhalingsproblemen. Zelfs kortdurende blootstelling aan PM.2.5 kan astma, hartaanvallen, beroertes, verminderde longfunctie, ziekenhuisopnames en vroegtijdig overlijden veroorzaken.
Onderzoekers ontdekten dat de vernietigende natuurbranden voor abnormaal hoge PM2.5-concentraties zorgden. De PM2.5-concentraties in Oost-Siberië bereikten zelfs een nog nooit eerder gemeten hoog niveau. Volgens het team was dit voornamelijk het gevolg van toenemende hoge temperaturen en de droge bodem. Ook in het westen van Noord-Amerika torenden de PM2.5-concentraties ruim boven de door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen grenswaarden uit.
Toekomst
Dit is mogelijk nog maar het topje van de ijsberg. Want volgens het nieuw uitgebrachte rapport zal de lucht die we inademen meer vervuild raken naarmate de frequentie, intensiteit en duur van bosbranden, aangespoord door klimaatverandering, zullen toenemen. De verwachting is zelfs dat de kans op verwoestende branden – vergelijkbaar met de brand in centraal Chili in 2017, Australië in 2019 en het westen van de Verenigde Staten in 2020 en 2021 – tegen het einde van de eeuw met 40 tot 60 procent toegenomen is onder een hoog emissiescenario en met 30 tot 50 procent in het lage emissiescenario.
Luchtkwaliteit
Dit is slecht nieuws voor de luchtkwaliteit. Het betekent namelijk dat we meer schadelijke fijnstof zullen inademen. “Naarmate de aarde opwarmt, zullen bosbranden en de bijbehorende luchtvervuiling naar verwachting toenemen, zelfs in het lage emissiescenario,” concludeert Petteri Taalas, secretaris-generaal van de WMO. “Naast de gevolgen voor de menselijke gezondheid, zal dit ook gevolgen hebben voor ecosystemen, aangezien luchtverontreinigende stoffen zich vanuit de atmosfeer op het aardoppervlak nestelen.” Luchtkwaliteit beïnvloedt dus op zijn beurt de gezondheid van ecosystemen via een proces dat ‘atmosferische depositie’ wordt genoemd en waarbij luchtverontreinigende stoffen vanuit de atmosfeer naar het aardoppervlak regenen. De afgifte van stikstof, zwavel en ozon heeft bijvoorbeeld een negatieve invloed op de waterkwaliteit, de biodiversiteit, koolstofopslag en zelfs de gewasopbrengst (zie ook de video hieronder).
Tomorrow is #WorldCleanAirDay
WMO releases its 2nd annual Air Quality and Climate Bulletin. The focus is on wildfires.
The impacts of pollution are much bigger than on the air we breathe.
Check out this animation about "atmospheric deposition" and find out more. pic.twitter.com/43pvv0Y6R3— World Meteorological Organization (@WMO) September 6, 2022
Ozon
Inderdaad, ook ozon kan dus schadelijk zijn voor mensen. In de stratosfeer biedt ozon belangrijke bescherming tegen kankerverwekkende ultraviolette stralen, maar dichter bij de grond is het zeer gevaarlijk. Als de uitstoot van broeikasgassen echter blijft toenemen, verwachten onderzoekers dat ook de ozonconcentraties, met name in Azië, zullen toenemen. Dit omvat een stijging van 20 procent in Pakistan, Noord-India en Bangladesh, en 10 procent in Oost-China. Het grootste deel van de toename van ozon zal het gevolg zijn van de emissies door de verbranding van fossiele brandstoffen. Maar, zo waarschuwen de onderzoekers, ongeveer een vijfde van deze toename is het gevolg van klimaatverandering – hittegolven in het bijzonder. Daarom zullen hittegolven, die in een opwarmende aarde steeds vaker acte de présence zullen geven, waarschijnlijk ook leiden tot een verslechtering van de luchtkwaliteit.
Het rapport benadrukt de noodzaak van collectieve verantwoordelijkheid en actie. Zo zijn volgens de onderzoekers internationale en regionale samenwerking nodig om luchtvervuiling aan te pakken. Daarbij speelt het terugdringen van onze emissies nog altijd een sleutelrol. Alleen zo kunnen we klimaatverandering een halt toe roepen, de kans op extreme hittegolven en bosbranden die daarmee samenhangen verminderen en de luchtkwaliteit verbeteren.
