Van links naar rechts en weer terug. De grond lijkt soms te beven bij optredens als die van Snollebollekes. Zorgt gestamp van de fans dan voor die trillingen, of is het de muziek?
In juli van 2023 zouden enthousiaste ‘Swifties’ voor een heuse aardbeving hebben gezorgd tijdens Taylor Swift’s “Eras” tourconcert op Lumen Field. De seismische activiteit tijdens het concert zou zelfs te vergelijken zijn met een aardbeving met een kracht van 2,3 op de schaal van Richter. En ook hier in Nederland zou de aarde na avondjes ‘Links Rechts’ van Snollebollekes regelmatig schokken. In hoeverre zijn deze trillingen te vergelijken met aardbevingen, en kunnen we hier iets van leren?
Met die vragen vertrokken wetenschappers van de Universiteit van Utah naar concerten van Taylor Swift en plaatsten ze seismometers (meetinstrumenten die normaal gesproken ook worden gebruikt om geologische activiteit te monitoren) in de grond rondom de concertzalen waar Taylor Swift tweemaal optrad. Daar verzamelden ze data gedurende deze twee optredens. De onderzoekers bevestigden dat de concerten inderdaad meetbare trillingen in de grond veroorzaakten. Sterker nog: de seismische signalen gevonden in de spectogrammen (zie kader) hadden een direct verband met de beat van de muziek.
Seismogrammen en spectrogrammen zijn twee verschillende manieren om seismische golven weer te geven. Beide typen weergaven worden gebruikt door seismologen om aardbevingen te lokaliseren en hun magnitude te bepalen, en om seismische signalen te analyseren en om de bron van die signalen te identificeren. Seismogrammen zijn eenvoudiger te interpreteren, terwijl spectrogrammen meer informatie kunnen geven over de frequentie-inhoud van seismische golven.
Shake it off
In eerste instantie dachten de onderzoekers dan ook dat de muziek de trillingen veroorzaakte. Ook omdat de trillingen harmonisch waren (een trilling waarbij de uitwijking en de terugduwende kracht recht evenredig met elkaar zijn), vertelt onderzoeksleider Gabrielle Tepp. “Mijn onderbuikgevoel was dat als je zo’n mooi harmonisch signaal hebt, het wel van de muziek of van de instrumenten moest komen.” Maar dat bleek niet het geval. De trillingen waren namelijk het sterkst tijdens de meest populaire nummers van Taylor Swift. Met ‘Shake it off’ als absolute winnaar, wat suggereert dat het toch echt kwam door het dansen en springen van de ruim 70.000 fans, wat toenam met hun enthousiasme voor de muziek.
Muziek en dansen
Om deze theorie te bevestigen voerden de wetenschappers thuis nog een ander experiment uit. De onderzoekers speelden eerst liedjes op instrumenten naast een sterk meetinstrument en dansten er daarna ook bij. Ook hieruit bleek dat het beweging was en niet muziek die de harmonische trilling veroorzaakte. Tepp denkt dat dit te maken heeft met de signaalvorm. De basbeats hebben een rondere, meer opkomende vorm dan de ‘piek’ van een sprong. “Dat zou kunnen verklaren waarom sommige seismische signalen als harmonisch in spectrogrammen verschijnen, terwijl andere soortgelijke signalen dat niet doen.”
Vulkanen
Volgens Tepp zijn de concertgegevens een mooie kans om methoden te testen om seismische signalen in spectrogrammen te detecteren. “Voor aardbevingen zijn de signalen meestal behoorlijk scherp en gemakkelijk te identificeren met golfvormen”, aldus Tepp. “Maar bij bijvoorbeeld vulkanen is er zo’n grote verscheidenheid aan signalen, dat spectrogrammen erg handig kunnen zijn bij het identificeren van de verschillende soorten aardbevingen”, legt ze uit.
Ook kunnen de resultaten iets zeggen over menselijk gedrag. Seismische signalen kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om de bewegingen van grote groepen mensen te meten. Dit kan nuttig zijn op het gebied van evenementenbeheer, crowd control en zelfs de psychologie van sociale interactie. Vooral in gebieden met een hoog risico op aardbevingen is het nuttig om seismische signalen van evenementen te kunnen onderscheiden van echte echte seismische activiteit. Zodat niet iedereen haastig hoeft te evacueren als er gewoon een erg goed nummer wordt gedraaid.
