Wetenschappers hebben de homo gautengensis officieel bestempeld als eerste mensachtige. Verwacht er echter niet teveel van; van veel menselijke trekken is bij deze 600.000 jaar geleden uitgestorven primaat geen sprake. Toch maakt dat de aap niet minder bijzonder.
Volgens onderzoekers ontstond de homo gautengensis iets meer dan twee miljoen jaar geleden. De primaat was een bijzonder dier. Hij had een klein brein, maar gigantische tanden waarmee hij voornamelijk planten fijn kauwde. En net als veel andere apen slingerde ook hij van boom naar boom.
Vuur
Maar: deze primaat is niet voor niets tot mensachtige uitgeroepen. De aap zou stenen gereedschappen hebben gebruikt en in staat zijn geweest om vuur te maken. Dat laatste baseren de onderzoekers op de vondst van verbrande botten van dieren. Deze werden in de buurt van de restanten van de homo gautengensis aangetroffen.
Bomen
Volgens de onderzoekers was de primaat zo’n 90 centimeter hoog en woog hij niet veel meer dan vijftig kilo. De homo gautengensis liep op twee benen, maar bracht ook veel tijd door in bomen. Wellicht sliep en at hij daar. Bovendien zou hij er veilig zijn geweest voor roofdieren.
Taal
De primaat zou geen spraak of taal hebben gehad, maar op basis van de anatomie kon toch worden vastgesteld dat de aap familie van de mens is. Wellicht is het niet onze directe voorouder, maar we hebben wel veel gemeen.
Effect
De ontdekking van de homo gautengensis kan de hele wetenschappelijke wereld overhoop gooien. Experts zijn namelijk al lang op zoek naar de eerste mensachtige die de schakel vormt tussen de aap en de mens. Eerder dit jaar concludeerden onderzoekers dat de australopithecus sediba deze missende schakel was, maar nu blijkt dat deze primaat veel primitiever was dan de homo gautengensis. Sterker nog; de a. sediba lijkt in vergelijking met de homo gautengensis veel minder verwant te zijn aan de mens.
Uitsterven
De homo gautengensis brengt veel vragen met zich mee. Zo is het onduidelijk waarom er vandaag de dag geen familieleden van de mens zoals de homo gautengensis meer in leven zijn. Hebben de mensen hun eigen familieleden – inclusief de Neanderthalers en hobbits – omgebracht? Of is een klimaatverandering de oorzaak?
Het blijft gissen. Vaststaat dat we steeds dichterbij de oorsprong van de mens komen. Of homo gautengensis het eindstation is? De tijd zal het leren.