Van pratende mummies tot alcoholplassende geheelonthouders en van ijzeren regen tot een ontsnapping via de anus. Het was me het jaartje wel!
We hebben een bizar jaar achter de rug waarin woorden als ‘lockdown’, ‘mondkapjesplicht’ en ‘anderhalvemetersamenleving’ verrassend snel zijn ingeburgerd. En waarin ook wetenschappelijk onderzoek sterk gericht was op de wereldwijde crisis die we in 2020 voor de kiezen kregen. Maar het was – gelukkig – niet alleen maar corona wat de klok sloeg. Er werd ook buiten de met SARS-CoV-2 gevulde laboratoria namelijk heel veel werk verzet. En het resulteerde in fascinerende, verwonderlijke en soms ook ronduit vreemde conclusies. De meest bizarre hebben we hieronder voor je op een rijtje gezet. Enjoy!
Pratende mummie
Dankzij de vele archeologische vondsten in Egypte hebben we een goed beeld van hoe de Egyptenaren eruitzagen en leefden. Maar hoe klonken ze? Ook die vraag kunnen we nu dankzij de wetenschap beantwoorden. Wetenschappers hebben namelijk met behulp van een 3D-printer het spraakkanaal van een Egyptische mummie gereconstrueerd. Vervolgens werd dat spraakkanaal gebruikt om te laten horen hoe de Egyptenaar – een priester – bij leven geklonken moet hebben.
Een brouwerij in de blaas
Minstens zo opvallend is het verhaal van een vrouw die alcohol plaste, terwijl ze het nooit dronk. De vrouw meldde zich in het ziekenhuis met ernstige diabetes en een leveraandoening en leek in aanmerking te komen voor een levertransplantatie. Maar toen artsen haar in aanloop naar die transplantatie nader onderzochten, ontdekten ze flink wat alcohol in de urine van de vrouw. Waarop ze haar de opdracht gaven om eerst eens met haar alcoholgebruik aan de slag te gaan. Waarop de vrouw vertelde dat ze geen alcohol dronk. Artsen stonden voor een raadsel, want hoe was de ethanol dan in haar urine terecht gekomen? Vervolgonderzoek wees uit dat de vrouw haar eigen brouwerij was; haar blaas was gekoloniseerd door gisten die suiker fermenteerden en zo ethanol genereerden. Het ging om een nieuw en uniek zogenoemde auto-brouwerij-syndroom dat waarschijnlijk gefaciliteerd werd door de slecht gecontroleerde diabetes van de vrouw.
Liever lui dan moe
Ook in het dierenrijk zijn het afgelopen jaar vreemde ontdekkingen gedaan. Zo ontdekten onderzoekers in een grot in Bosnië en Hercegovina misschien wel één van de meest luie amfibieën ooit. Ze stuitten er op een salamander die al zeven jaar(!) niet van zijn plaats was gekomen. En hij was niet alleen; ook soortgenoten woonachtig in dezelfde grot verplaatsten zich nauwelijks en als ze dat deden, slechts over korte afstanden. Onduidelijk is nog waarom de salamanders zo’n afkeer hebben van beweging. Eén van de hypothesen is dat de salamanders – die vrij weinig voedsel tot hun beschikking hebben, zich sporadisch voortplanten (vrouwtjes doen dat gemiddeld eens in de 12,5 jaar) en een eeuw kunnen leven – heel energiebewust zijn en hun bewegingen daarom tot een minimum beperken.
Seksende miljoenpoten
Wetenschappers verdiepten zich dit jaar niet enkel in grotten op de Balkan, maar tevens in het seksleven van miljoenpoten. En slaagden er zo – ondanks alle pootjes die daarbij continu in de weg zitten – voor het eerst in om te achterhalen hoe deze geleedpotigen ‘het’ doen. En ja, er zijn ook foto’s van.
Voortdurend zwanger
Van de vrijende miljoenpoten gaan we door naar de moeraswallaby. Ook deze buideldieren paren regelmatig. Maar wat nog veel interessanter is, is dat ze zich met een ongekende efficiëntie vermenigvuldigen. Onderzoekers ontdekten dit jaar dat vrouwtjes van deze soort eigenlijk hun leven lang – zonder tussenpozen – zwanger zijn. Het wordt mede mogelijk gemaakt door het feit dat de moeraswallaby’s meerdere baarmoeders hebben. Terwijl de moeders nog een foetus meedragen, kan het vrouwtje gewoon ovuleren, paren en in een andere baarmoeder een nieuwe embryo ontwikkelen. De ontwikkeling van het embryo wordt echter al snel gepauzeerd in reactie op het aan de tepels van de wallaby zuigende oudere broertje of zusje. Zodra het broertje of zusje de buidel verlaat, wordt de ontwikkeling van het nieuwe embryo weer opgestart.
IJzeren regen
Van Down Under naar boven: ook astronomen kwamen dit jaar herhaaldelijk met bijzonder nieuws op de proppen. Zo bleek het op de planeet WASP-76b ijzer te regenen. IJzer verdampt aan de dagzijde van planeet – waar het met een temperatuur van zo’n 2400 graden Celsius allesbehalve behaaglijk is – waarna de ijzerdamp door krachtige winden naar de aanzienlijk koelere nachtzijde wordt getransporteerd. Bij temperaturen van ‘slechts’ 1500 graden Celsius condenseert de ijzerdamp, waarna ijzerdruppeltjes naar beneden vallen. Overigens is dit niet de enige bizarre planeet die dit jaar een hoofdrol in wetenschappelijk onderzoek opeiste. Zo mag ook WASP-79b er zijn. Onderzoekers ontdekten in het voorjaar dat de lucht op deze planeet niet blauw, maar geel is.
Koekoek door pinguïnpoep
Sommige onderzoekers gaan heel ver om tot nieuwe inzichten te komen. Zo waren er afgelopen jaar wetenschappers die besloten om pinguïnpoep uit te pluizen. En dat hebben ze geweten. Pinguïns blijken via die uitwerpselen namelijk enorme hoeveelheden lachgas uit te stoten. En na een paar uur onderzoek waren de wetenschappers dan ook helemaal ‘koekoek’, om met de woorden van onderzoeker Bo Elberling te spreken. De onderzoekers hebben natuurlijk – na enigszins te zijn bijgekomen – ook uitgezocht hoe dat lachgas nu precies ontstaat. Hun bevindingen lees je hier.
Spectaculaire ontsnapping
En nu we het toch over poep hebben, moeten we ook Regimbartia attenuata even aanhalen. De waterkever staat op het menu van kikkers, die de waterkevers veelal heelhuids verorberen. Einde verhaal zou je zeggen. Maar niets is minder waar, zo ontdekten onderzoekers dit jaar. Zo’n 93,3 procent van de door kikkers opgegeten waterkevers bleek binnen zes uur weer uitgescheiden te worden. En verrassend genoeg waren alle uitgepoepte kevers levend en actief en gingen ze ook gewoon weer verder met hun leven. Maar het wordt nog opmerkelijker. Want afgaand op hun bevindingen denken onderzoekers dat de waterkever zich actief door het spijsverteringsstelsel naar de achteruitgang beweegt en de kikker er ook tot aanzet die achteruitgang te openen (en wel door de darmen te stimuleren). Wat volgt is een spectaculaire – en enigszins weerzinwekkende – ontsnapping.
Uitgehold
Er waren trouwens meer weerzinwekkende ontdekkingen dit jaar. Zo stuitten onderzoekers in Thailand op een slang die met zijn grote tanden de buik van zijn prooi openmaakt om er vervolgens de organen één voor één uit te trekken. En dat alles terwijl de prooi nog in leven is. Het macabere tafereel kan wel een paar uur duren, zo zagen de onderzoekers, die het gebeuren tevens op de gevoelige plaat vastlegden.
Wij evolueren
Tenslotte kwamen onderzoekers dit jaar ook tot de opmerkelijke conclusie dat wij mensen as we speak aan het evolueren zijn. Zo blijkt het aantal mensen met een derde slagader in de arm de afgelopen 140 jaar flink te zijn toegenomen. De slagader bevindt zich tussen de ellepijpslagader (aan de zijde van de pink) en de polsslagader (aan de zijde van de duim) en heeft zeker voordelen. Hoewel het aantal mensen met zo’n derde slagader vandaag de dag nog in de minderheid is, zal dat naar verwachting tegen het jaar 2100 heel anders zijn.
