Het ozongat is nu ongeveer net zo groot als Noord-Amerika.
Elk jaar tussen half september en half oktober bereikt het ‘gat in de ozonlaag’ zijn maximale omvang. En ook dit keer blijkt het gat – net als vorig jaar – uitzonderlijk groot en diep. Zo noteren onderzoekers nu een maximale omvang van 24,8 miljoen vierkante kilometer, waarmee het de grootte van Noord-Amerika evenaart.
Ontwikkeling van het gat
Onderzoekers houden de ontwikkeling van het gat in de ozonlaag al jaren nauwlettend in de gaten. En dit jaar gebeurde er – net als vorig jaar – iets opvallends. Aan het begin van het seizoen ontwikkelde het ozongat zich zoals men had verwacht. Maar halverwege september begon het gat ineens aan een ongekende groeispurt. Het gat bereikte al gauw een grootte van 23 miljoen vierkante kilometer, waardoor het qua omvang zelfs groter was dan Antarctica zelf. Uiteindelijk groeide het gat nog iets door en bereikte begin deze maand zijn maximale omvang van 24,8 miljoen kilometer, voordat het halverwege oktober weer begon te krimpen.
Oorzaak
Uiteindelijk heeft het gat qua grootte de 13e plaats sinds 1979 in de wacht gesleept. Waarom het gat dit jaar zo uitzonderlijk groot en diep was? Volgens onderzoekers hebben kouder dan gemiddelde temperaturen en een sterke wind in de stratosfeer die rond Antarctica cirkelt, bijgedragen aan de grote omvang ervan.
Het lijkt er dus op dat de geschiedenis zich heeft herhaald. Het ozongat van vorig jaar boven Antarctica was uiteindelijk uitgegroeid tot één van de grootste en diepste van de afgelopen jaren. Het gat groeide vanaf half augustus in rap tempo en bereikte op 2 oktober een piek van ongeveer 25 miljoen vierkante kilometer. Het grote ozongat werd destijds tevens aangedreven door een sterke, stabiele en koude polaire vortex die de temperatuur van de ozonlaag boven Antarctica constant koud hield.
Montreal-protocol
Hoewel het gat dit jaar dus groter is dan gemiddeld, is het alsnog aanzienlijk kleiner dan de ozongaten die aan het eind van de jaren negentig en het begin van de jaren 2000 verschenen.
Dit is met name te danken aan het Montreal-protocol. “Zonder het Montreal-protocol was het gat dit jaar nog vele malen groter geweest,” benadrukt onderzoeker Paul Newman. Dit protocol werd in 1987 in het leven geroepen en is bestempeld als één van ’s werelds meest succesvolle milieu-akkoorden. Het Montreal Protocol – dat ondertekend werd door 200 landen – is bedoeld om de ozonlaag te beschermen door de productie van schadelijke stoffen – denk aan ozonafbrekende chemicaliën, chloorfluorkoolwaterstoffen of CFK’s genaamd – uit te faseren.
Langzaam proces
Dankzij het akkoord is het gat in de ozonlaag dus herstellende. Al is het een langzaam proces. Wetenschappers voorspellen dat het zeker nog tot 2060 of zelfs 2070 zal duren voordat de ozonafbrekende stoffen volledig zijn uitgebannen. Dat komt omdat sommige van de ozonafbrekende stoffen die door menselijke activiteiten zijn uitgestoten, tientallen jaren in de stratosfeer blijven hangen.
Toch zijn onderzoekers positief gestemd. Als de atmosferische chloorniveaus van CFK’s namelijk vandaag de dag nog net zo hoog waren als in het begin van de jaren 2000, zou het ozongat van dit jaar onder dezelfde weersomstandigheden ongeveer 4 miljoen vierkante kilometer (!) groter zijn geweest.
