En dat is goed nieuws voor onze planeet!
Een miljard op de bank waarmee je alles kan kopen wat je hartje begeert: is dat niet waar iedereen stiekem van droomt? Dit lang gekoesterde economische geloof, dat de hebzuchtige mens onbeperkte wensen heeft, heeft een groot deel van de moderne samenleving – inclusief reclame en consumentisme – gevormd. Maar in hoeverre klopt dat beeld eigenlijk? Zit zoveel mogelijk rijkdom vergaren écht verankerd in onze menselijke natuur?
De planeet
Een fundamenteel economisch principe luidt dat iedereen ‘onbeperkte wensen’ heeft en streeft naar zoveel mogelijk rijkdom. Maar het geloof in dit principe heeft ook ernstige gevolgen gehad voor de gezondheid van onze planeet. Het streven naar het voortdurend vergroten van de individuele welvaart en het nastreven van oneindige economische groei heeft hoge kosten met zich meegebracht. Naarmate de welvaart namelijk is toegenomen, is ook het gebruik van aardse hulpbronnen en vervuiling toegenomen.
Wie wil er miljardair worden?
In een nieuwe studie vroegen onderzoekers zich af of het hierboven geschetste economische principe eigenlijk wel klopt: hebben de meeste mensen inderdaad onbeperkte behoeften en willen ze het liefst een miljard op de bank? Om die vraag te beantwoorden, onderzochten ze bijna 8000 mensen, afkomstig uit 33 landen – waaronder Saoedi-Arabië, Oeganda, Tunesië, Nicaragua en Vietnam – verspreid over zes continenten. De onderzoekers vroegen aan deze mensen wanneer ze hun ideale rijkdom hadden bereikt; met hoeveel geld dachten ze een ideaal leventje te kunnen leiden?
10 miljoen is genoeg
De bevindingen zijn verrassend. Want blijkbaar zitten slechts weinigen op een miljard te wachten. Hoewel er in elk land wel mensen zijn die onbeperkte behoeften hebben, zijn ze altijd in de minderheid. In 86 procent van de landen waren de meeste mensen tevreden met 10 miljoen dollar of minder. En in sommige landen was een miljoen dollar al voldoende.
Bescheiden bedrag
Hoewel dit misschien nog steeds veel klinkt, is het een relatief bescheiden bedrag als je je bedenkt dat dit dus de ideale rijkdom van een persoon vertegenwoordigt. Anders gezegd, de rijkste persoon op aarde heeft een bankrekening met daarop 200 miljard dollar; genoeg voor meer dan 200.000 mensen om hun ‘ideale leventje’ te kunnen leiden.
Onbeperkte wensen
De onderzoekers ontdekten daarnaast dat degenen met onbeperkte wensen meestal jongeren en stadsbewoners zijn; mensen die vaak meer waarde hechten aan succes, macht en onafhankelijkheid. Mensen die ervan dromen miljardair te zijn kwamen ook vaker voor in landen met een grotere acceptatie van ongelijkheid en in meer collectivistische landen. Indonesië bijvoorbeeld, een land dat als meer collectivistisch wordt beschouwd en ongelijkheid accepteert, had de meeste inwoners met onbeperkte wensen, terwijl het meer individualistische en op gelijkheid gerichte Verenigd Koninkrijk er juist minder had. China vormt de uitzondering op de regel. De meeste Chinezen hoeven geen miljard op de bank, ondanks een hoog cultureel collectivisme en acceptatie van ongelijkheid.
Onjuist
De bevindingen uit de studie onderstrepen dat de theorie dat iedereen streeft naar zoveel mogelijk rijkdom, onjuist is. En dat terwijl een groot deel van het economisch denken en het overheidsbeleid daar wel van doordrongen is. “De resultaten zijn een grimmige herinnering dat de mening van de meerderheid niet wordt weerspiegeld in beleid dat de accumulatie van buitensporige hoeveelheden rijkdom door een klein aantal individuen mogelijk maakt,” aldus onderzoeker Renata Bongiorno. Dat is overigens niet het enige. “De ideologie dat iedereen onbeperkte wensen heeft en dat dit verankerd zit in de menselijke natuur, kan sociale druk uitoefenen op mensen om meer te kopen dan ze eigenlijk willen,” vult onderzoeksleider Paul Bain aan.
Goed nieuws
De bevindingen zijn goed nieuws voor de planeet. “We hebben ontdekt dat het ideale leven van de meeste mensen eigenlijk vrij gematigd is,” zegt Bain. “Dit zou het sociaal gezien voor mensen gemakkelijker kunnen maken om te leven op een manier die meer in overeenstemming is met wat hen echt gelukkig maakt. Dit betekent dat ze mogelijk ook beleid zullen ondersteunen gericht op de bescherming van onze planeet.”
Volgens Bongiorno zit die kans er best in. “Als de meeste mensen streven naar beperkte rijkdom, zou beleid dat de beperktere wensen van mensen ondersteunt – denk aan een vermogensbelasting om duurzaamheidsinitiatieven te financieren – populairder kunnen zijn dan vaak wordt geportretteerd,” besluit ze.
