Indrukwekkend is ‘ie niet: de zwezerik. Het orgaan is niet veel groter dan een walnoot en lijkt bij volwassenen bovendien weinig meer te doen. Vandaar dat chirurgen er nogal een handje van hebben de zwezerik – die bijvoorbeeld bij hartoperaties nogal eens in de weg kan zitten – er gewoon uit te wippen. Maar nieuw onderzoek suggereert nu dat we het kleine orgaantje (en onszelf!) daarmee gruwelijk tekort doen.
Er zijn namelijk aanwijzingen gevonden dat de zwezerik – in tegenstelling tot wat wetenschappers en artsen lang dachten – tóch een belangrijke rol speelt in de gezondheid van volwassen mensen. Dat is te lezen in het blad The New England Journal of Medicine. Voor de studie vergeleken onderzoekers een groep mensen bij wie de zwezerik vijf jaar eerder verwijderd was met een groep mensen die de zwezerik nog bezaten. Het onderzoek onthult dat mensen bij wie de zwezerik verwijderd was, in de vijf jaar na de operatie een bijna drie keer grotere kans hadden om te overlijden en een twee keer grotere kans hadden om kanker te ontwikkelen.
Nutteloos…
Het is verrassend te noemen. Want nog niet zolang geleden werd de zwezerik – in ieder geval bij volwassenen – als een vrij nutteloos orgaan gezien. Zo omschreef Peter Medawar – met een Nobelprijs voor de Geneeskunde op zak toch niet de minste – de zwezerik in 1961 nog als “een evolutionair ongelukje dat van geen grote betekenis is”. Die uitspraak was natuurlijk niet uit de lucht gegrepen. Onderzoeken wezen uit dat de zwezerik bij kinderen weliswaar een belangrijke producent van afweercellen (de zogenoemde T-cellen) was, maar vanaf de puberteit rap verouderde. Het leidde wetenschappers tot de zo op het eerste oog voor de hand liggende conclusie dat de zwezerik zodra mensen volwassen waren eigenlijk geen noemenswaardige functie meer had.
…of toch niet?
Maar de laatste jaren zijn onderzoekers steeds meer gaan vermoeden dat we de zwezerik daarmee ernstig onderschatten. Eén van hen is Kameron Kooshesh, eerste auteur van de studie die nu in The New England Journal of Medicine is verschenen. Zijn interesse werd gewekt toen hij op school leerde dat de verwijdering van de zwezerik wordt aanbevolen bij patiënten met de door T-cellen ingegeven autoimmuunziekte myasthenia gravis. Bij patiënten met deze ziekte werken de spieren minder goed, doordat antilichamen de overgang tussen de zenuw en spier aanvallen. Het idee dat de situatie van deze patiënten kan verbeteren door verwijdering van de zwezerik klonk Kooshesh tegenstrijdig in de oren. Want in andere colleges hoorde hij weer dat de zwezerik bij volwassenen geen rol van betekenis speelde. “Deze twee filosofieën leken in strijd met elkaar en ik wilde meer weten,” zo stelt hij zelf.
Onderzoek
En dus verzamelde hij de gegevens van meer dan 1100 volwassen patiënten bij wie de zwezerik verwijderd was. Daarnaast stelde hij een controlegroep samen, bestaande uit patiënten die demografisch gezien vergelijkbaar waren en ook vergelijkbare operaties hadden ondergaan als de patiënten uit de andere groep, maar daarbij hun zwezerik hadden behouden. Vervolgens keek de onderzoeker – geholpen door collega’s – hoe de patiënten in beide groepen er vijf jaar na hun operatie voor stonden. En zo ontdekten ze dat de kans op kanker en overlijden na het verwijderen van de zwezerik toenam.
T-cellen en cytokines
De onderzoekers besloten daarop nog wat verder te kijken en bogen zich over een klein deel van de eerder bestudeerde patiënten waarvan ook de T-celproductie was gemeten. Die analyse onthulde dat patiënten bij wie de zwezerik verwijderd was, veel minder nieuwe T-cellen aanmaakten en meer ontstekingsbevorderende cytokines in hun lichaam hadden (eiwitten die ook wel geassocieerd worden met autoimmuunziekten en kanker). “Hoe dieper we groeven, hoe meer we vonden,” aldus Kooshesh. “De resultaten suggereerden dat de afwezigheid van een zwezerik basale aspecten van de immuunfunctie verstoort.”
Belangrijk
En dus lijken we de zwezerik zwaar te hebben onderschat. “Door mensen te bestuderen bij wie de zwezerik verwijderd is, ontdekten we dat de zwezerik absoluut vereist is voor een goede gezondheid,” concludeert onderzoeker David Scadden. “Als de zwezerik er niet is, zien we de kans op overlijden en kanker zeker verdubbelen. Het wijst erop dat de consequenties van de verwijdering van de zwezerik zorgvuldig overdacht moeten worden wanneer een thymectomie (verwijdering van de zwezerik, red.) wordt overwogen.”
Ondertussen zijn Scadden en collega’s zeker nog niet klaar met de zwezerik. Zo hopen ze in toekomstige studies de impact van de zwezerik op de gezondheid nader te definiëren. Ze willen daartoe onder meer verschillende zwezeriken – die ook een verschillende mate van activiteit kennen – met elkaar vergelijken. Zo moet duidelijk worden of de impact die de zwezerik op de gezondheid heeft, voor het leeuwendeel bepaald wordt door de activiteit of puur door de aanwezigheid van het orgaan.
