Jezelf accepteren zoals moeder natuur je heeft bedacht, het is steeds minder vanzelfsprekend. Voor vier op de tien jonge vrouwen in Nederland is een prikje botox of een paar lipfillers inmiddels een serieuze overweging. Vijf jaar geleden gold dat nog maar voor 17 procent. De reden is een beetje treurig.
Tussen 2016 en 2019 nam het gebruik van fillers met 17,5 procent toe, becijferde het Erasmus MC. In 2019 lieten 450.000 mensen een cosmetische ingreep uitvoeren. En dat aantal zal de laatste jaren alleen maar verder zijn opgelopen. Hoe dat kan? Volgens Australische onderzoekers komt het allemaal door social media. Als Kylie Jenner – met bijna 400 miljoen volgers de populairste vrouw op Instagram – bekent dat ze haar kenmerkende lippen te danken heeft aan fillers, explodeert de vraag naar de cosmetische ingreep direct. Dat is de kracht van social media.
Negatief zelfbeeld
En dat gaat veel verder dan: zij heeft het en dus wil ik het ook. Volgens onderzoek van de University of South Australia hebben jonge vrouwen die veel op social media zitten een veel negatiever beeld van zichzelf en overwegen ze daarom eerder cosmetische ingrepen. Van de 238 onderzochte Australische vrouwen tussen de 18 en 29 jaar had 16 procent al een cosmetische ingreep ondergaan en meer dan de helft overwoog het in de toekomst. Slechts 31 procent stelde geen botox, fillers of zwaardere ingrepen te willen.
De Australiërs komen met nog ontluisterende cijfers dan de Rotterdamse universiteit: tussen 2010 en 2018 verdubbelde het aantal cosmetische ingrepen bijna van 117.000 naar meer dan 225.000. Op dit moment overweegt 38 procent van de volwassen Australiërs botox of fillers in de komende tien jaar.
De impact van social media
Sociale media hebben een zorgwekkende impact op het lichaamsbeeld van jonge vrouwen en hun idee over cosmetische ingrepen, stelt onderzoeker Lauren Conboy. “Steeds meer jonge vrouwen zijn ontevreden met hun lichaam. Dat is al langer een probleem dat deels is ontstaan, doordat sociale media een onbereikbaar schoonheidsideaal promoten.”
Ze legt uit: “Jonge Australiërs behoren tot de grootste gebruikers van social media dus hun blootstelling aan onrealistische schoonheidsstandaarden is ook enorm. Weinig verrassend gaat een toename van het socialmediagebruik dan ook gepaard met een toename van het aantal jonge vrouwen dat cosmetische ingrepen ondergaat.”
Meer zelfcompassie
Maar de onderzoeker wil meer doen dan signaleren. “We hebben ook gekeken naar hoe zelfcompassie deze relatie kan veranderen, zodat we kunnen begrijpen wat we kunnen doen om het psychosociaal welzijn positief te beïnvloeden.”
Zelfcompassie gaat over het op neutrale wijze accepteren van imperfecties. “Als we positieve zelfcompassie hebben, zijn we vriendelijker en begripvoller naar onszelf. Als we een negatieve zelfcompassie hebben, zijn we geneigd om onze fouten te overschatten en onszelf te bekritiseren”, klinkt het.
Voorspeller voor botoxgebruik
“We hebben ontdekt dat jonge vrouwen die zichzelf overmatig identificeren met persoonlijke kenmerken waarvan zij menen dat ze onaantrekkelijk zijn, zich vaker slecht voelen over zichzelf. En hoewel ze dit zelf wel inzien, kunnen ze deze negatieve gedachten niet loslaten. Deze vorm van over-identificatie was de belangrijkste voorspeller van een positieve houding jegens cosmetische ingrepen”, vertelt Coboy. Daarbij gold ook: hoe meer jonge vrouwen social media gebruikten, hoe groter de acceptatie van cosmetische behandelingen.
Er moet dan ook meer worden gedaan om deze vrouwen te helpen niet langer te streven naar een onrealistisch en mogelijk zelfs schadelijk lichaamsbeeld, zoals dat op social media te zien is, vindt ook medeonderzoeker John Mingoia. “Sociale netwerksites leiden bij jonge vrouwen tot ontevredenheid met het lichaam en de continue vergelijking met anderen.”
Maar de onderzoeker denkt dat social media ook ten goede kunnen worden gebruikt. “Vanwege hun extreme populariteit kunnen we de platforms ook inzetten om een boodschap te verspreiden die de mogelijk schadelijke uiterlijkgerichte content tegengaat.”
Wijze raad
Punt is ook dat al die botox en fillers niet per se gelukkiger maken. “Onderzoek wijst uit dat zelfs nadat vrouwen een cosmetische ingreep hebben ondergaan, minder dan 40 procent tevreden is met hun lichaam.”
Daar ligt ook een verantwoordelijkheid voor de plastisch chirurgen, vindt Mingoia. “Artsen moeten het psychisch welzijn van vrouwen, die wellicht beïnvloed zijn door het schoonheidsideaal op sociale media, eerst onderzoeken voor ze onder het mes gaan.”
En voor jonge vrouwen heeft hij ook een wijze raad: “Als ze doorgaan met cosmetische ingrepen zonder de onderliggende negatieve zelfcompassie aan te pakken, zijn ze mogelijk nooit tevreden met hun eigen lichaam.”
