Naar verwachting betekent klimaatverandering voor menig diersoort het einde. Wij mensen kunnen daar iets aan doen. Maar hoe redden we honderden diersoorten van de ondergang? Bioloog Camille Parmesan heeft een radicale oplossing. Ze wil de bedreigde dieren stuk voor stuk verplaatsen.
Een olifant doet het prima in Afrika. Maar diezelfde olifant zal het ongetwijfeld ook heel goed doen op de Amerikaanse prairie. Het is het kernpunt van Parmesans idee. Pak de bedreigde dieren in en laat ze zo nodig duizenden kilometer verderop weer los.
Plan
Parmesan heeft de afgelopen jaren de gevolgen van klimaatverandering voor diverse diersoorten in kaart gebracht. Met name dieren die zich niet kunnen aanpassen lopen gevaar. Maar dat wil niet zeggen dat een moderne versie van de Ark van Noach alle wetenschappers kan overtuigen. Overheden krijgen steeds vaker met klimaatverandering te maken en zien om die reden wel iets in Parmesans’ ambitieuze plan.
Kopenhagen
Parmesan heeft dan ook niet stilgezeten. Ze lobbyde tijdens de klimaattop in Kopenhagen in een poging in samenwerking met wetenschappers, onderhandelaars en milieuactivisten plannen te ontwikkelen voor de grote verhuizing.
Uitsterven
Volgens wetenschappers verdwijnt met de klimaatverandering zo’n twintig tot dertig procent van alle dier-, vogel- en vissoorten. Recenter onderzoek komt echter met ernstigere conclusies: zo’n veertig tot zeventig procent van de diersoorten kan uitsterven. Hittegolven, droogte en de verzuring van de oceanen drijft de dieren weg van hun woongebied en voedselvoorraad, waardoor ze gedoemd zijn ten onder te gaan.
Olifant in Texas
Volgens Parmesan moet het mogelijk zijn om die dieren te redden door ze vroeg genoeg te verplaatsen. Zo zou de olifant best in Texas kunnen gaan wonen. Er zijn eerder fossielen gevonden die bewijzen dat de olifanten het hier eerder prima naar hun zin hadden, dus waarom niet? Maar ook giraffen maken een kans in Amerika. En voor de panda is vast ook een nieuw onderkomen te vinden. Natuurlijk zijn er ook dieren die zichzelf moeten redden. Zo is het bijzonder lastig om grote vleeseters te vervoeren.
Drastisch
“We pleiten er niet voor om tijgers naar Afrika te verplaatsen of ijsberen naar Antarctica te verhuizen,” vertelt Parmesan. “Zo drastisch is het niet, maar we willen dieren die echt onschadelijk zijn – inclusief veel planten en insecten – meenemen. We weten genoeg van hun concurrerende vaardigheden en hun gedrag en we verwachten niet dat ze in staat zullen zijn om een heel ecosysteem over te nemen.”
Evolutie
Volgens Parmesan is de verwachting dat de dieren zich wel op tijd aan de klimaatverandering zullen aanpassen, te optimistisch. “Evolutie gaat de ijsbeer niet redden.” Sommige onderzoeken onderschrijven dat. Zo zou 52 procent van alle diersoorten het vertrouwde woongebied moeten verlaten en 50 tot 1600 kilometer verder de tenten op slaan. Dat klinkt haalbaar, maar dat is het vaak niet. Mensen en geografische elementen zoals bijvoorbeeld water zitten de dieren dwars.
Kritiek
De laatste tijd is er nogal wat kritiek op de voorspellingen van klimaatwetenschappers. Zeker nu het International Climate Change Panel van de VN steken heeft laten vallen, gaan er steeds meer stemmen op dat klimaatverandering een hype of zelfs een verzinsel is. De impact van het broeikaseffect zou sterk overdreven zijn. “Ik moet toegeven dat ik tien jaar geleden dacht dat het wat extreem was,” bekent Parmesan. Maar ondertussen is ze ervan overtuigd dat het gevaar reëel is. Ze bestudeerde een vlindersoort en zag hoe deze te lijden had onder het veranderende klimaat. De plant die voor de vlinder als voedsel diende, werd schaarser en datzelfde lot was de vlinder beschoren.
Haken en ogen
Hoewel er natuurlijk wat haken en ogen aan het plan van Parmesan zitten – wat als de dieren het nieuwe gebied overnemen en de diersoorten die er eigenlijk thuishoren wegjagen? – is de biologe ervan overtuigd dat dit de enige oplossing is. Eerdere bedreigingen konden worden afgewend. Als er teveel gejaagd wordt, dan kan met geld een oplossing worden gezocht. Als er teveel natuur vernietigd wordt, dan kunnen we dat met de juiste middelen weer wel teruggeven. Maar klimaatverandering is volgens Parmesan in ieder geval op de menselijke tijdschaal onomkeerbaar. Bovendien is het niet de eerste keer dat een dier of plant wordt verscheept. Noach zou het duizenden jaren geleden ook hebben gedaan.
Niet à la Noach
Toch zou Parmesan – als ze de kans krijgt – anders te werk gaan. Zo zou ze niet van elk soort enkele dieren meenemen, maar hele gemeenschappen transporteren. “Als we individuele diersoorten verplaatsen dan is het: “Laten we een paar coole dingen voor onze kleinkinderen redden”. Maar als we mensen zover kunnen krijgen dat ze op een grotere schaal denken dan kan het een groot percentage soorten redden.” Het idee is om klein te starten: met wat planten, vlinders, vogels, kleine knaagdieren en zoogdieren. Verhuizing is enkel weggelegd voor dieren die in gebieden wonen die direct door de klimaatverandering worden bedreigd.
Gek?
Hoe goed het ook klinkt, het idee van Parmesan is nog steeds een beetje gek. Het past niet in het denkpatroon dat veel andere wetenschappers volgen. Maar dat wil niet zeggen dat het onuitvoerbaar is. Zo zien sommige dierenbeschermers wel iets in het plan. “Het is niet gemakkelijk en niet goedkoop, maar ik zie het als een optie die onderzocht moet worden als goedkopere en gemakkelijkere opties niet werken,” vertelt Thomas Brooks van Conservation International, een non-profitorganisatie die zich bezighoudt met het welzijn van mens en dier.
Parmesan houdt haar plan ondertussen stevig vast. “Anders zien we een hele groep diersoorten die we als we een beetje verder hadden gekeken, hadden kunnen redden, uitsterven.”