De bijzondere vondst geeft aanwijzingen over hoe het leven op aarde ooit is ontstaan en heeft bovendien implicaties voor de zoektocht naar leven op Mars.
Wetenschappers hebben een opmerkelijke ontdekking gedaan in de zogenoemde Dresser-formatie in West-Australië. De beroemde 3,5 miljard jaar oude stromatolieten blijken namelijk microbiële overblijfselen te bevatten die tot de eerste levensvormen op aarde behoren. “Dit is een opwindende ontdekking,” zegt onderzoeksleider Raphael Baumgartner. “Voor het eerst kunnen we de wereld laten zien dat deze stromatolieten het definitieve bewijs vormen voor de oudste levensvormen op aarde.” De bevindingen zijn gepubliceerd in het prestigieuze vakblad Geology.
Stromatolieten zijn oude sedimentaire gesteentes van biologische oorsprong. Het is een vorm van afzettingsgesteente dat ontstaat doordat cyanobacteriën het sediment invangen en vasthouden. De oudste – identificeerbare – fossiele resten op aarde zijn stromatolieten, waardoor aangenomen wordt dat ze aanwijzingen kunnen geven over hoe het leven op aarde zich tot complexere vormen heeft ontwikkeld.
Microbieel?
Sinds de Dresser-formatie in 1980 werd ontdekt hebben wetenschappers zich afgevraagd of de stromatolieten daadwerkelijk microbieel waren en dus de eerste tekenen van leven konden voorstellen. “Helaas heerst er in de onderzoeksgemeenschap een klimaat van wantrouwen,” zegt Baumgartner. “Daarom is de oorsprong van de stromatolieten in de Dresser-formatie een veelbesproken onderwerp geweest. In de huidige studie heb ik veel tijd doorgebracht in het laboratorium en heb met behulp van micro-analytische technieken monsters van het gesteente heel goed bestudeerd.”
Pyriet
Met behulp van deze technieken kwam Baumgartner tot de bijzondere conclusie dat de stromatolieten zijn samengesteld uit pyriet – een mineraal – en organische stof bevat. “De organische materie die we in het pyriet van de stromatolieten aantroffen was erg opwindend,” zegt Baumgartner. “We kijken in wezen naar goedbewaarde filamenten en strengen die meestal overblijfselen zijn van microbiële biofilms.” Dergelijke overblijfselen zijn nog nooit eerder in de Dresser-formatie gezien. “Ik was behoorlijk verrast,” zegt Baumgartner. “We hadden nooit verwacht zulk goed bewaard bewijs te vinden.”
Mars
Volgens de onderzoekers helpt de studie mee om die ene prangende vraag te beantwoorden: waar komt de mensheid vandaan? “Inzicht in waar het leven had kunnen ontstaan is erg belangrijk om onze afkomst te begrijpen,” legt Baumgartner uit. “En dit zou ons ook kunnen helpen om te begrijpen waar leven zich nog meer zou kunnen ontwikkelen, bijvoorbeeld op andere planeten.” Wat dat betreft kan het onderzoek wel eens implicaties hebben voor de zoektocht naar leven op de rode planeet. “(De studie, red.) betekent een grote vooruitgang in onze kennis over de betreffende rotsen, de wetenschap over vroege levensvormen en – in het bijzonder – in de zoektocht naar leven op Mars,” vertelt onderzoeker Martin Van Kranendonk. “We hebben nu een nieuw doel en een nieuwe methode om te zoeken naar oude sporen van leven.”
Het is niet voor het eerst dat de onderzoekers op primitieve levensvormen stuiten. Nog geen twee jaar geleden ontdekte het team de oudste sporen van leven op het land. Deze gefossiliseerde sporen toonden aan dat het leven tot wel 580 miljoen jaar eerder dan gedacht op het land te vinden was. De onderzoekers baseerden zich op afzettingen die een mineraal bevatten dat alleen kan ontstaan rond warmwaterbronnen op het land. Ook Mars herbergde in het verleden zulke warmwaterbronnen. En dus zou het ontzettend boeiend zijn om deze plekken op de rode planeet aan een inspectie te onderwerpen. De onderzoekers zijn dan ook nauw betrokken met NASA’s volgende mars-missie die in 2020 het luchtruim zal kiezen en zal zoeken naar sporen van leven op de rode planeet. “Het is heel mooi dat de oude rotsen van Australië een belangrijke bijdrage leveren aan de zoektocht naar buitenaards leven en het ontrafelen van de geheimen op Mars,” aldus Kranendonk.
