Dankzij onderzocht DNA weten ze nu eindelijk waar deze plant thuishoort in de stamboom van bomen en gaven het de naam ‘Mysterie of Manu’.
In 1973 stuitte een wetenschapper op een vreemde boom in het Amazone-regenwoud, anders dan alles wat hij ooit had gezien. De boom was ongeveer zes meter hoog en droeg kleine, oranje vruchten in de vorm van Chinese lantaarntjes. De wetenschapper verzamelde monsters van de bladeren en de vruchten en liet het aan collega’s zien, maar niemand kon deze mysterieuze plant thuisbrengen. Tot nu. Want vijftig jaar na dato is de persoonlijkheidscrisis van de plant eindelijk opgelost.
Niemand die het weet
“Toen ik deze kleine boom voor het eerst zag, trok met name de vrucht mijn aandacht,” herinnert Robin Foster zich, de wetenschapper die de raadselachtige plant oorspronkelijk verzamelde in het Peruaanse Manu National Park. “Ik vond hem niet echt bijzonder, behalve dat het eigenschappen had van planten uit verschillende plantenfamilies en niet netjes in één familie viel. Meestal kan ik de familie in één oogopslag zien, maar dat lukte bij deze maar niet.” Foster was niet de enige die het niet wist. Botanicus Nancy Hensold die meer dan dertig jaar geleden een gedroogd exemplaar onder ogen kreeg, kon er na een aantal verwoede pogingen ook niet achter komen. “Het zat me echt dwars,” zegt ze.
De mysterieuze plant lag vervolgens jarenlang op de plank in het Field Museum, al was niemand ’m vergeten. Uiteindelijk kreeg een onderzoeksgroep een beurs om de plant opnieuw te bestuderen en de zoektocht naar de identiteit van de plant was herboren.
DNA
Het team probeerde het DNA van de plant te analyseren met behulp van gedroogde exemplaren. Toen dat niet werkte, werd er onder leiding van wetenschapper Patricia Álvarez-Loayza een expeditie op touw gezet om te zoeken naar verse exemplaren in het Peruaanse park. Uiteindelijk slaagden de onderzoekers erin het DNA van de boom te analyseren. En het leidt tot een bijzonder verrassende ontdekking. Zo blijken de naaste verwanten van de mysterieuze plant tot de Picramniaceae te behoren, terwijl de plant zelf zo op het eerste gezicht daar niet bepaald op lijkt. “Gezien de algemene eigenschappen zou niemand het in die familie hebben geplaatst,” aldus Hensold.
Overeenkomsten
Omdat eigenlijk niemand het echt kon geloven, werd de hulp ingeschakeld van Wayt Thomas, een Picramniaceae-deskundige. “Hoewel ook hij in eerste instantie vrij verbaasd was, groef hij verder. “Ik besloot beter te kijken,” vertelt hij. “En toen ik naar de kleine, 2-3 millimeter lange bloemen keek, vielen de puzzelstukjes op hun plaats.”
Naam
Nu het DNA-onderzoek eindelijk onthuld heeft tot welke familie de plant behoort, konden de onderzoekers het tevens een formele, wetenschappelijke naam geven. De plant is tot Aenigmanu alvareziae gedoopt. De geslachtsnaam Aenigmanu betekent ‘mysterie van Manu’, terwijl de soortnaam Patricia Álvarez-Loayza eert, die de eerste exemplaren verzamelde die voor de genetische analyse werden gebruikt.
Beschermen
Niet alleen is met deze studie de persoonlijkheidscrisis van de plant opgelost, het heeft tevens hele belangrijke implicaties. De onderzoekers stellen namelijk dat het verkrijgen van een wetenschappelijke classificatie voor Aenigmanu alvareziae kan helpen het Amazone-regenwoud te beschermen tegen ontbossing en klimaatverandering.
“Planten zijn over het algemeen onderbelicht,” zegt Foster. “En vooral planten die in het bovenste gedeelte van de Amazone leven. Om de veranderingen in de tropen te begrijpen, om te beschermen wat er nog is en om gebieden die zijn weggevaagd te herstellen, vormen planten de basis voor alles wat daar leeft. Het is daarom heel belangrijk om deze te bestuderen. De beste manier om informatie over planten te ordenen en de aandacht op hen te vestigen, is door ze unieke namen te geven. Een enkele zeldzame soort is op zichzelf misschien niet belangrijk voor een ecosysteem. Maar samen vertellen ze ons wat er daarbuiten gebeurt.”
