Het is te danken aan… plastic!
Kustdieren hebben een opmerkelijke manier gevonden om te overleven in de open oceaan: ze koloniseren drijvend plastic afval en dobberen vervolgens honderden kilometers uit de kust mee. Tot die ontdekking komen onderzoekers in een nieuwe studie. “De problemen van plastic gaan verder dan alleen inname en verstrikking,” zegt onderzoeker Linsey Haram. “Het creëert kansen voor kustsoorten die nu veel verder komen dan we voor mogelijk hadden gehouden.”
Plasticsoep in de Noordelijke Grote Oceaan
In de oceanen bevinden zich ringvormige zeestromen. En plastic kan in die ringvormige zeestromen gevangen komen te zitten. Door de jaren heen ontstaat zo een opeenstapeling van afval: een plastic soep (ook wel drijvende vuilnisbelt genoemd). Hoewel de wereld minstens vijf van dergelijke drijvende vuilnisbelten herbergt, bevindt verreweg de bekendste zich in het noordelijke deel van de Stille Oceaan. Deze drijvende vuilnisbelt bevat het meeste drijvende plastic van allemaal: zo’n 79.000 ton verspreid over een gebied van ruim 1,5 miljoen vierkante kilometer. Een groot deel van het afval bestaat uit microplastics die te klein zijn om met het blote oog te kunnen zien. Maar in deze drijvende vuilnisbelt vind je ook afgedankte visnetten, boeien en flessen.
Kustdieren
Onderzoekers hebben nu ontdekt dat verscheidende kustdieren de grote drijvende vuilnisbelt in de Noordelijke Grote Oceaan hebben gekoloniseerd. Uit analyse blijkt namelijk dat veel kleine kustsoorten, waaronder anemonen en garnaalachtige vlokkreeftjes, niet alleen op het afval weten te overleven, maar er ook echt op gedijen. Het lijkt erop dat de kustdiertjes op drijvende stukken plastic terecht zijn gekomen, mee de open zee op zijn gedreven en nu de ‘plasticvlotten’ tot hun nieuwe thuis hebben benoemd. Een opmerkelijke ontdekking. “De open oceaan was to nu toe niet bewoonbaar voor kustorganismen,” zegt onderzoeker Greg Ruiz. “Deels vanwege een gebrek aan ‘woningruimte’ – er was daar in het verleden nog geen plastic – en deels, tenminste zo dachten we, omdat het een voedselwoestijn is.”
De nieuwe ontdekking laat nu zien dat beide ideeën blijkbaar niet altijd opgaan. Plastic zorgt voor leefgebied. En op één of andere manier vinden de kustdiertjes voedsel. Volgens Ruiz is het nog speculeren hoe ze dat voor elkaar krijgen. Mogelijk vinden ze dat rondom hen, of misschien fungeert het plastic zelf als een soort rif dat voedselbronnen aantrekt.
Ecosysteem
Een prangende vraag is in hoeverre de ronddobberende kustdiertjes het millennia lang bestaande oceaanecosysteem verstoren. De open oceaan herbergt namelijk veel eigen inheemse soorten, die ook drijvend puin koloniseren. En de komst van nieuwe buren zou volgens de onderzoekers het oceaanecosysteem overhoop kunnen gooien. “Kustsoorten concurreren nu rechtstreeks met oceanische soorten,” legt Haram uit. “Ze strijden om dezelfde ruimte en middelen. En die interacties worden nog heel slecht begrepen.”
Invasieve soorten
En dan is er nog de dreiging van invasieve soorten. Wetenschappers hebben al iets soortgelijks waargenomen met Japans tsunami-afval dat organismen van Japan naar Noord-Amerika transporteerde. Het betekent dat kustdiertjes nieuwe kustlijnen kunnen binnenvallen, met alle gevolgen voor het plaatselijke ecosysteem van dien. “Het gaat niet alleen om stedelijke kustlijnen, maar ook om afgelegen of beschermde regio’s,” vertelt Ruiz. “Denk aan Hawaiiaanse eilanden, nationale parken en beschermde mariene gebieden.”
Neopelagische gemeenschappen
De onderzoekers zijn van plan de ‘neopelagische’ gemeenschappen zoals de ronddobberende kustdiertjes zijn genoemd (‘neo’ betekent nieuw en ‘pelagisch’ verwijst naar de open oceaan), verder te bestuderen. Op dit moment weten we namelijk nog niet precies hoeveel van dergelijke gemeenschappen er zijn, of de diertjes zichzelf inderdaad succesvol over lange termijn in leven weten te houden en of ze ook in het gebied buiten het noordelijke deel van de Stille Oceaan voorkomen.
Wel weten we dat het probleem waarschijnlijk niet snel verholpen is. Zo zal de hoeveelheid plasticvervuiling helaas blijven toenemen, mogelijk zelfs tot meer dan 25 miljard ton in 2050. Daarnaast kunnen we dankzij klimaatverandering hevigere en frequentere stormen verwachten, waardoor er ook meer plastic afval in de zee terecht zal komen. Het betekent dat het aantal kustdiertjes op open zee waarschijnlijk alleen maar zal groeien. Deze lang over het hoofd geziene bijwerking van plasticvervuiling zal volgens de onderzoekers het leven op het land en in de zee mogelijk voorgoed veranderen.
