Nieuw onderzoek suggereert dat de anatomie van de potvis het dier in staat stelt om schepen met een flinke kopstoot tot zinken te brengen.
Moby-Dick vertelt het verhaal van een gigantische potvis die walvisjagers het leven zuur maakt. En niet zo’n klein beetje ook. De potvis brengt boten tot zinken door deze met zijn kop te rammen. Grote vraag is natuurlijk: is een potvis werkelijk tot zoiets in staat?
Gevoelige kop
Een wetenschappelijk antwoord op die vraag was er tot voor kort niet. Simpelweg, omdat wetenschappers het niet aannemelijk vonden dat potvissen schepen met een kopstoot konden uitschakelen. Onderzoeker Olga Panagiotopoulou legt uit waarom de meeste onderzoekers de rammende walvis bij voorbaat naar het rijk der fabelen verwezen: “Voornamelijk omdat het voorste deel van het hoofd van de potvis gevoelige anatomische structuren bevat die belangrijk zijn voor de sonar-communicatie tussen walvissen en die komen in gevaar als er geramd wordt.”
Niet zo fragiel
Panagiotopoulou en haar collega’s zijn over dat bezwaar heen gestapt en hebben eindelijk wetenschappelijk onderzocht of een potvis anatomisch gezien in staat is tot flinke kopstoten. Ze gebruikten onder meer computermodellen om te achterhalen wat er met de kop van een potvis gebeurde wanneer deze een ander object ramde. En wat blijkt? De kop van de potvis is helemaal niet te fragiel om een schip te rammen.
Schokdemper
Sterker nog: in de kop bevinden zich structuren die dienst doen als een soort schokdempers. “Het voorhoofd van een potvis is één van de vreemdste structuren in het dierenrijk,” stelt Panagiotopoulou. “Vanbinnen bestaat het voorhoofd uit twee met olie gevulde zakken die op elkaar gestapeld zijn.” Weefsel in één van die zakken doet dienst als schokdemper. “Dit mechanisme is belangrijk omdat het de druk beperkt en de schedel beschermt.”
Mogelijk hangt de evolutie van deze ‘schokdemper’ samen met agressie tussen mannetjes. “Mannelijke potvissen vechten niet vaak,” stelt Panagiotopoulou. Maar bekend is dat onder meer orka’s, grienden en narwallen regelmatig agressieve kopstoten aan soortgenoten uitdelen en datzelfde geldt voor de zoogdierengroep waar walvissen uit voortkomen: de evenhoevigen, een groep waar bijvoorbeeld de geit toe behoort.