Wanneer er veel op het spel staat, kan de druk je weleens teveel worden. Ook voor apen.
Je herinnert je vast wel een moment waarop falen voor je gevoel geen optie was. Je eindexamen bijvoorbeeld, het rijexamen, of een belangrijke presentatie op het werk. Ook sporters ervaren vaak prestatiedruk, zeker degenen die zich momenteel op de Olympische Winterspelen proberen te bewijzen. Soms kan die druk je teveel worden, waarbij je de last die je op je schouders hebt genomen niet meer kunt dragen. Je ‘bezwijkt’ dan als het ware onder de druk. Iets typisch menselijks? Nee hoor.
Studie
In een nieuwe studie moesten een aantal bruine kapucijnaapjes een computerspel voltooien. De rondes hadden allemaal een gemiddelde moeilijkheidsgraad. Het enige verschil was dat er tijdens sommige rondes een hogere beloning te winnen viel en dat foute antwoorden werden afgestraft met een time-out.
Veel op het spel
Het team komt tot een interessante ontdekking. Want sommige kapucijnaapjes bleken deze hoge druk niet altijd aan te kunnen. Wanneer er veel op het spel stond, leken sommige te bezwijken onder de druk. Maar niet allemaal. “De apen verschilden significant in of ze slechter of beter presteerden tijdens de rondes waarin de druk hoog lag,” schrijven de onderzoekers in hun studie. Na verloop van tijd werden de aapjes overigens wel steeds beter in het spelletje en wisten ze beter met de druk om te gaan.
Uniek menselijk
Wat de studie echter aantoont, is dat ‘bezwijken onder druk’ misschien toch niet zo uniek menselijk is als gedacht. “Er zijn veel verschillende verklaringen waarom mensen ‘bezwijken’ of juist ‘gedijen’ onder druk,” zegt onderzoeksleider Meg Sosnowski. “Maar al deze verklaringen worden beschouwd als typisch menselijke eigenschappen. Onze nieuwe resultaten leveren nu het eerste bewijs dat ook andere soorten vatbaar zijn voor druk.”
Cortisol
De onderzoekers ontdekten tevens dat een natuurlijk voorkomende biomarker van stress, cortisol genaamd (zie kader), verband hield met de prestaties van de aapjes. Wanneer ze meer stress ervoeren – en dus het cortisolniveau hoger was – slaagden sommige kapucijnaapjes er minder goed in de rondes waarin de druk hoog was, tot een succesvol einde te brengen. Dit levert volgens de onderzoekers dan ook het bewijs dat een langdurige stresstoestand van een persoon gerelateerd kan zijn aan zijn of haar cognitieve prestaties.
Cortisol wordt ook wel het stresshormoon genoemd. Dat komt omdat het vrijkomt bij elke vorm van stress, zowel fysiek als psychologisch. Het hormoon wordt aangemaakt in de bijnieren als reactie op een angst- of stressprikkel. Cortisol vervult essentiële functies in ons lichaam, zoals het reguleren van het metabolisme, de bloedsuikerspiegel en de bloeddruk. Bovendien beïnvloedt het ook het immuunsysteem en de cardiovasculaire functies.
Volgens Sosnowski verandert de studie ons perspectief op prestatiedruk. “Onze reactie op druk kan deels het resultaat zijn van een evolutionaire algemene stressreactie,” vermoedt Sosnowski. De resultaten suggereren dat wanneer je tijdens een belangrijke opdracht onder druk faalt, dit mogelijk niet alleen te wijten kan zijn aan menselijke factoren, maar dat het geworteld is in evolutionaire, bewaard gebleven biologische factoren.
De studie is dan ook een opmaat naar meer. “We kunnen nu verder onderzoeken hoe druk de evolutie van cognitie heeft beïnvloedt,” zegt Sosnowski. “Daarnaast geeft het ons meer inzicht in hoe we kunnen voorkomen dat we falen onder prestatiedruk, zowel mensen als andere soorten.”
