Met een luchtballon naar Titan: waarom niet?

Titan verdient een tweede bezoekje van de mensheid. Maar wat is nu het ideale transportmiddel op Titan? Een luchtballon? Of een boot?

We vinden Titan in de nabijheid van gasreus Saturnus. De maan is met een diameter van 5175 kilometer groter dan onze maan en zelfs groter dan de kleinste planeet in ons zonnestelsel: Mercurius. Maar het is niet de omvang die deze maan zo bijzonder maakt. Nee: de maan trekt de aandacht met zijn atmosfeer. Titan is de enige maan in het zonnestelsel met een dikke atmosfeer die tot zo’n 600 kilometer ver de ruimte in reikt. Die atmosfeer bestaat voornamelijk uit stikstof en methaan. Hoog in de atmosfeer worden de methaan- en stikstofmoleculen opgesplitst door het ultraviolette licht van de zon en daarbij ontstaan organische moleculen. Dat zijn moleculen die koolstof en waterstof bevatten, maar vaak ook stikstof, zuurstof en andere elementen die belangrijk zijn voor het leven zoals wij dat kennen. Met het oog op die bouwblokken van leven vermoeden onderzoekers dat de omstandigheden die nu op Titan een rol spelen, vergelijkbaar zijn met de omstandigheden op aarde, miljoenen jaren voordat het leven op aarde ontstond.

Afbeelding: NASA / JPL / Univ. Arizona / Univ. Idaho.

Valleien, duinen en cryovulkanen
Terwijl in de atmosfeer van alles gebeurt, is ook het oppervlak van de maan allesbehalve saai. Er bevinden zich rivieren en meren die gevuld zijn met vloeibaar methaan en ethaan. Ook zijn er duintjes te vinden. Deze bestaan niet uit zand, maar uit koolwaterstoffen. Daarnaast lijkt de maan ook cryovulkanen te herbergen. Deze vulkanen spuwen geen lava, maar water. En alsof dat nog niet genoeg is, lijkt het er sterk op dat op de maan ook sprake is van tektonische activiteit.

Leven?
Er gebeurt dus een hoop op Titan. Maar ontstaan zo ook omstandigheden die gunstig zijn voor leven? Wetenschappers zijn verdeeld. Titan is koud: het is er zo’n -178 graden Celsius. Hierdoor gaan de chemische reacties die nodig zijn voor leven zoals wij dat kennen, langzaam. En ook vloeibaar water is er op Titan dus niet – of hooguit kortstondig, bijvoorbeeld in smeltwatermeren die ontstaan na een inslag – te vinden. En water is cruciaal voor het leven zoals wij dat kennen. Dergelijke levensvormen lijken op Titan dus geen kans te hebben. Anders is het wellicht voor wat onderzoekers ‘exotische levensvormen’ noemen: levensvormen die andere elementen gebruiken dan het leven op aarde.

Het eerste bezoekje

De mensheid is al eens op Titan geweest. Begin 2005 landde Huygens op het oppervlak van de maan. Het levert spectaculaire beelden op. Maar de lander is maar kort actief: na 72 minuten is de batterij leeg.

Laten we naar Titan gaan
Al met al valt er dus nog genoeg te ontdekken op Titan. Maar dat betekent wel dat we ernaar toe moeten gaan. De dikke atmosfeer van de maan onttrekt het oppervlak aan het zicht, waardoor observaties vanuit een baan rond de maan of Saturnus hun beperkingen hebben. We moeten echt het oppervlak van de maan op gaan zoeken om meer over Titan te weten te komen. Maar hoe kunnen we dat nu het beste doen. Wetenschappers hebben daar al lang en breed over nagedacht en zijn in het verleden met de volgende voorstellen gekomen:

Afbeelding: Planetary Science Vision 2050.
– Met de luchtballon
Dankzij Huygens (zie kader) weten we dat de atmosfeer van Titan helder genoeg is om vanuit de lucht foto’s van het oppervlak te maken. Dus het is helemaal niet zo’n gek idee om Titan vanuit de lucht in kaart te brengen. Een ander voordeel van een luchtballon is dat deze naar allerlei delen van Titan kan vliegen en dus een groot deel van de maan kan bestuderen. Iets wat met behulp van een lander onmogelijk is. De ballon zou bovendien – zonder al te veel energie te verbruiken – meerdere jaren in de atmosfeer van Titan actief kunnen blijven.

– Met de onderzeeër
De onderzeeër zou een kijkje kunnen nemen in het grootste meer dat Titan rijk is: Kraken Mare. Dit meer is zo’n 1000 kilometer lang en naar schatting zo’n 300 meter diep. De onderzeeër zou onder meer uit kunnen zoeken hoe het meer in elkaar steekt en wat er op de bodem van het meer allemaal te vinden is.

– Met een drone
Een quadcopter zou heel geschikt zijn om delen van Titan in kaart te brengen. De drone zou rond kunnen vliegen, maar ook zo af en toe kunnen landen om bepaalde oppervlaktekenmerken van dichtbij te bekijken of materiaal van het oppervlak te verzamelen. Dat materiaal zou deze terug kunnen brengen naar een lander die het nader analyseert.

Afbeelding: Jet Propulsion Laboratory / Corby Waste.
– Met een boot
De boot zou mooi rondjes kunnen varen op één van de meren die Titan rijk is. Gedacht werd bijvoorbeeld aan Ligeia Mare, één van de grootste meren van Titan. De boot zou uit kunnen zoeken hoe diep het meer is, hoe de atmosfeer boven het meer in elkaar steekt, hoe de kustlijn eruit ziet, de chemie van het meer en het weer boven het meer in kaart kunnen brengen.

Terughoudend
De hierboven genoemde voorstellen zijn natuurlijk ook bij NASA en ESA ingediend. En aanvankelijk vonden ze wel gehoor. Verschillende van deze concept-missies zijn verder uitgezocht. Maar geen van de voorstellen is – tot op heden – werkelijkheid geworden. Dat is waarschijnlijk te verklaren middels de reden waarom veel wetenschappers deze missies zo graag werkelijkheid zien worden: Titan is uniek. Nog niet eerder hebben we een luchtballon ingezet om een ander hemellichaam dan de aarde te verkennen. En nog niet eerder hebben we op buitenaardse zeeën gevaren of een duik genomen in buitenaardse meren. Alles is dus nieuw. En dat betekent tevens dat de risico’s groot zijn. Want in theorie kan een luchtballon misschien prima in de lucht blijven, maar de praktijk kan anders zijn. Hetzelfde geldt natuurlijk voor de andere voorstellen. En dus zijn ruimtevaartorganisaties wat terughoudend. Zo werd door NASA uiteindelijk ten koste van de Titan-boot gekozen voor Marslander Insight. En zetten NASA en ESA plannen voor een Titan-lander en -luchtballon in de ijskast om een missie naar Jupiter op poten te kunnen zetten.

Is een missie naar Titan dan echt ondenkbaar? Op korte termijn zeer zeker. Maar de fascinatie en dus ook het verlangen om deze maan opnieuw eens van dichterbij te bekijken, blijft. En misschien wordt dat verlangen op korte termijn wel aangewakkerd door de kamikazeduik die Cassini – de enige ruimtesonde die op dit moment Saturnus en zijn manen in de gaten houdt en menig geheim van Titan blootlegde – binnenkort in Saturnus’ atmosfeer maakt. Vanaf dat moment raakt de mysterieuze maan buiten ons gezichtsveld en lijken de antwoorden op de vele vragen die er nog zijn, verder weg dan ooit. En misschien gaat dat wel zodanig aan de mensheid knagen dat het bouwen van een 425 miljoen doller kostend bootje opeens aantrekkelijk wordt. Laten we het stiekem hopen!

Bronmateriaal

NASA
ESA
Science at a Variety of Scientific Regions at Titan using Aerial Platforms Planetary Science Vision 2017
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / JPL / ESA / TSSM-project team

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd