Je kunt dus toch heel letterlijk ergens grijze haren van krijgen!
De meeste mensen spotten rond hun dertigste de eerste grijze haren. Het is een natuurlijk fenomeen waar we allemaal mee te maken krijgen. Maar over het krijgen van grijze haren bestaan ook enkele sterke verhalen. Marie Antoinette zou bijvoorbeeld spontaan grijze haren hebben gekregen toen ze hoorde dat ze werd onthoofd ten tijde van de Franse Revolutie. “Lange tijd is gezegd dat stress het haar grijs maakt,” zegt onderzoeker Thiago Cunha. “Hier was echter nog geen wetenschappelijk bewijs voor gevonden. Tot nu.”
Experimenten
De onderzoekers baseren zich op experimenten met zwarte muizen. Deze kregen vier weken lang pijnprikkels te verduren. Na de onderzoeksperiode kwam het team tot een opvallende ontdekking: de vacht van de muizen was volledig grijs geworden. Maar lag dat daadwerkelijk aan de stressvolle situatie waar de muizen in verkeerden? “We besloten op zoek te gaan naar een antwoord op de vraag of het verlies van hun vachtkleur inderdaad het gevolg was van door pijn veroorzaakte stress,” zegt Cunha.
Vechten of vluchten
In vervolgonderzoeken kwamen de onderzoekers erachter dat het krijgen van grijze haren nauw samenhangt met het sympathische zenuwstelsel. Deze bestaat uit zenuwen die zich vanuit de wervelkolom vertakken en overal door het lichaam lopen. Dit zenuwstelsel regelt tevens de bekende vecht-of-vluchtreactie die geactiveerd wordt als er accuut gevaar dreigt. Als gevolg hiervan produceert het lichaam grote hoeveelheden adrenaline en cortisol (stresshormonen), gaat eveneens de bloeddruk en hartslag omhoog, versnelt de ademhaling en verwijden de pupillen.
Pigment
De onderzoekers ontdekten dat pijngerelateerde stress ervoor zorgt dat melanocyte stamcellen in de haarzakjes te vroeg rijp worden. Deze cellen zijn verantwoordelijk voor het produceren van melanine; het pigment dat huid en haar kleur geeft. “Bij jonge mensen zijn de cellen ongedifferentieerd, zoals alle stamcellen,” legt Cunha uit. “Maar als je ouder wordt differentiëren ze geleidelijk. Zodra dat proces is voltooid stoppen ze met het produceren van de melanocyten.” De onderzoekers kwamen erachter dat pijn de veroudering van deze stamcellen versnelt. En op die manier wordt je dus eerder grijs. “Ik verwachtte al wel dat stress slecht was voor het lichaam, maar de schadelijke impact die we ontdekten was veel groter dan ik had gedacht,” zegt onderzoeker Ya-Chieh Hsu. “Na slechts een paar dagen waren alle stamcellen die verantwoordelijk zijn voor pigment verdwenen. En als ze eenmaal weg zijn, komen ze niet meer terug. De schade is permanent.”
Noradrenaline
Maar wat zorgt er nou precies voor dat de melanocyte stamcellen vroeg rijp worden? Volgens de onderzoekers is de boosdoener het hormoon noradrenaline. Dit stofje wordt door de zenuwen vrijgegeven en wordt vervolgens opgenomen door de melanocyten. Muizen die genetisch gemodificeerd waren zodat dit hormoon niet tot expressie gebracht werd, bleken namelijk helemaal niet grijs te worden. “In een ander experiment injecteerden we noradrenaline rechtstreeks in de huid van de muis,” zegt. Cunha. “Als gevolg daarvan werd de vacht rond de plek waar we het hadden geïnjecteerd, grijs.”
Acute stress en dan met name de vecht-of-vluchtreactie wordt gezien als een gunstig mechanisme voor de overleving van een dier. Maar in deze studie hebben de onderzoekers aangetoond dat acute stress stamcellen permanent kan uitputten. Of er ooit een medicijn op de markt gaat verschijnen dat voorkomt dat haren grijs worden, is nog niet bekend. “We moeten eerst kijken of zo’n remmer bijwerkingen heeft en zo ja, of de voordelen alsnog opwegen,” besluit Cunha.
