Terwijl het aantal panda’s gestaag toeneemt, is het leefgebied flink gekrompen en verpulverd.
Tot die conclusie komen Chinese en Engelse onderzoekers in het blad Nature Ecology and Evolution. Hoewel het aantal panda’s gestaag toeneemt – en het dier sinds kort niet meer als ‘bedreigd’ maar als ‘kwetsbaar’ te boek staat – gaat het met het leefgebied van de panda nog lang niet goed. Het habitat is vandaag de dag nog altijd kleiner en gefragmenteerder dan in 1988: het jaar waarin de panda voor het eerst de status ‘bedreigd’ kreeg.
Connectiviteit
“De International Union for Conservation of Nature (IUCN) heeft de status van de reuzenpanda recent veranderd van ‘bedreigd’ naar ‘kwetsbaar’,” vertelt onderzoeker Stuart L. Pimm. ‘Dat was gebaseerd op toenemende aantallen, wat vanzelfsprekend een heel bemoedigend signaal is. Maar wat mijn collega’s en ik wilden weten, was hoe het habitat van de panda de laatste vier decennia is veranderd, omdat de omvang en connectiviteit van het leefgebied van een soort ook een belangrijke factor is in het bepalen van de kans dat een soort uitsterft.”
Kleine toename
Aan de hand van satellietbeelden zijn Pimm en collega’s dan ook nagegaan hoe het leefgebied van de panda zich tussen 1976 en 2013 ontwikkeld heeft. “We hebben complexe veranderingen ontdekt,” vertelt onderzoeker Weihua Xu.”Het leefgebied is tussen 1976 en 2001 bijna vijf procent kleiner geworden, maar wordt sinds 2001 weer groter. Maar de gemiddelde omvang van de stukken leefgebied is tussen 1976 en 2001 gemiddeld zo’n 23 procent afgenomen. En sindsdien is het (die gemiddelde omvang, red.) slechts een klein beetje toegenomen.’
Dynamisch proces
Volgens de onderzoekers doen veel landen wel hun best om het leefgebied van de panda te behouden. Bijvoorbeeld door het leefgebied tot natuurreservaat uit te roepen of het omhakken van bomen te verbieden. “Maar natuurbehoud is een dynamisch proces: duw- en trekwerk tussen mensen en de natuur die beiden willen overleven en gedijen, dus er is altijd vraag naar nieuwe oplossingen,” aldus onderzoeker Jianguo Liu.
Wegen
Eén van de grote problemen die het leefgebied van de panda met name parten spelen, is versnippering. Wegen en andere infrastructuur zijn sinds 1976 flink verbeterd en uitgebreid en lopen vaak dwars door de leefgebieden van panda’s heen. Het gevaar is dan ook dat een populatie panda’s vast komt te zitten in een klein leefgebied, omsloten door wegen. “We stellen verschillende oplossingen voor,’ aldus onderzoeker Zhuyan Ouyang. Eén van de belangrijkste is het aanleggen van overgangen die panda’s in staat stellen om van het ene leefgebied naar het andere te reizen.
Het onderzoek is belangrijk: als we de reuzenpanda werkelijk van de ondergang moeten redden, moeten we niet alleen inzetten op het behoud van de soort, maar ook op het behoud van gebieden waarin de soort het beste gedijt. Anders heeft de panda – ondanks het feit dat de aantallen nu toenemen – alsnog geen schijn van kans.