Genoeg watermoleculen, de juiste druk en de ideale temperatuur. Op papier heeft de grootste gasplaneet van ons zonnestelsel betere kaarten in handen dan Mars en Venus.
De afgelopen decennia focusten astronomen zich op de zoektocht naar water op andere planeten en manen. Waar water is, is leven, toch? Misschien is deze kijk op buitenaards leven iets te simplistisch. “De aanwezigheid van vloeibaar water is niet genoeg”, zegt co-auteur Dr. Philip Ball van het paper in Nature Astronomy. “We moeten achterhalen hoe organismen het water gebruiken. Hoeveel water is er daadwerkelijk beschikbaar voor biologisch gebruik?”
Het draait dus niet om de hoeveelheid water op een buitenaardse wereld, maar om de zogenoemde ‘wateractiviteit’. Hiervoor wordt geen ingewikkeld model gebruikt. Het is een optelsom van verschillende factoren, zoals druk, temperatuur en de verdeling van watermoleculen. Sommige planeten vallen nu door de mand, zoals het tweelingzusje van de aarde: Venus.
Geen leven op Venus…
Vorig jaar ontdekten wetenschappers fosfine in de atmosfeer van Venus: een gas dat hier op aarde door bacteriën wordt geproduceerd. Een veelbelovende vondst, want dit zou kunnen betekenen dat er zich daadwerkelijk levende organismen in het wolkendek van Venus ophouden. Het bovenste wolkendek op Venus – ongeveer 52 tot 62 kilometer boven het oppervlak – kent meer gematigde omstandigheden, waar een aangename temperatuur van dertig graden Celsius heerst. En het zou goed kunnen dat sommige microben – ondanks het zuur – hier prima kunnen gedijen.
Alleen een ideale temperatuur is niet genoeg. Volgens de Noord-Ierse onderzoekers is het onwaarschijnlijk dat er leven is op Venus. “Onze onderzoeksresultaten laten zien dat de zwavelzuurwolken op Venus te weinig watermoleculen huisvesten voor leven zoals we dat kennen op onze eigen planeet”, concludeert Dr. John E. Hallsworth. Volgens de onderzoekers is de wateractiviteit op Venus ≤0,004, wat veel lager is dan de ondergrens van 0,585 voor buitenaards leven. Ook ijsafzettingen op Mars scoren onvoldoende en hebben een wateractiviteit van ≤0,537.
Een prachtige artistieke impressie van stormachtige wolken op Jupiter.
…maar mogelijk wel op Jupiter
“Aan de andere kant bevat het wolkendek van Jupiter wel een hoge concentratie water. Ook is de temperatuur goed,” vervolgt Hallsworth. Jupiter heeft een wateractiviteit van meer dan 0,585. “Hier is leven mogelijk, mits er aan andere voorwaarden voldaan wordt, zoals de aanwezigheid van voedingsstoffen.”
Het rekenmodel van de onderzoekers van de Queen’s University Belfast kan universeel gebruikt worden, oftewel ook voor planeten buiten ons zonnestelsel. Wel plaatsen zij daar zelf een kanttekening bij. Hoewel de omstandigheden in de Joviaanse wolken gunstig zijn, betekent dat nog niet dat er ook daadwerkelijk leven aanwezig is op Jupiter. Daarnaast nemen de wetenschappers leven op aarde als uitgangspunt, maar het kan zo zijn dat buitenaards leven heel anders is. Misschien hebben sommige aliens geen water nodig? In dat geval zegt een lage wateractiviteit niet alles.
Wel kan het onderzoek helpen om de juiste bestemmingen te kiezen voor toekomstige ruimtemissies. Niet naar Mars of Venus, maar alle ballen op Jupiter?
