Velen verwachten dat we buitenaards leven gaan vinden, maar onderzoek laat zien dat die verwachting vooral gebaseerd is op optimisme.
Buitenaards leven is weer helemaal ‘hot’ nu er regelmatig exoplaneten worden gevonden waar wellicht ook leven mogelijk is. De verwachtingen zijn hooggespannen en velen – ook wetenschappers – zijn ervan overtuigd dat we op één van die planeten of omringende manen vroeg of laat leven gaan vinden. Maar een nieuw onderzoek laat zien dat die verwachtingen allesbehalve op de wetenschap gebaseerd zijn. In plaats daarvan zijn ze vooral gestoeld op optimisme en aannames, zo stellen onderzoekers Edwin Turner en David Spiegel.
Analyse
Ze voerden een Bayesiaanse analyse uit. Met behulp van de analyse stelden ze vast in hoeverre een wetenschappelijke conclusie gebaseerd is op stevig bewijs en in hoeverre de conclusie gebaseerd is op indirect bewijs, bijvoorbeeld extrapolaties.
Aanname
Uit de analyse blijkt dat een flink deel van het ‘bewijs’ voor het bestaan van buitenaards leven buiten ons zonnestelsel gestoeld is op één grote aanname. Namelijk dat leven buiten ons zonnestelsel onder dezelfde omstandigheden als op aarde zal of is ontstaan. En hoewel die aanname nu wordt gebruikt om buitenaards leven te vinden (bijvoorbeeld door te zoeken naar aardachtige planeten) ondermijnt deze aanname eigenlijk het ‘bewijs’ voor buitenaards leven. Want wetenschappelijk onderzoek toont aan dat leven op aarde uitzonderlijk snel tot stand is gekomen. De kans dat dit proces zich op andere planeten herhaalt, is wetenschappelijk gezien bijzonder klein. “Fossiel bewijs suggereert dat leven heel vroeg in de geschiedenis van de aarde begon en dat heeft ertoe geleid dat mensen besloten dat leven heel gewoon moest zijn in het universum, omdat het hier zo snel ontstond,” stelt Turner. “Maar de kennis over het leven op aarde laat simpelweg niet zien hoe groot de kans op leven op andere planeten is. Informatie over die kans komt voornamelijk van aannames en de meest optimistische conclusies zijn vrijwel geheel gebaseerd op deze aannames.”
Invloed
En wanneer de aanname in de ogen van wetenschappers aannemelijker wordt, groeit ook de kans dat er leven wordt gevonden, zo tonen de wetenschappers aan. Zelfs als het wetenschappelijke bewijs voor buitenaards leven niet toeneemt. Dat laat wel zien hoe groot de invloed van deze aannames is. “Als wetenschappers beginnen met de aanname dat de kans op leven op een andere planeet net als op aarde groot is, dan zullen hun resultaten zo worden gepresenteerd dat ze die aanname onderschrijven. Ons werk is geen oordeel, maar een analyse van de bestaande data en suggereert dat het debat over het bestaan van leven op andere planeten voornamelijk bepaald wordt door de aannames van de deelnemers aan dat debat.”
Filosofie
De onderzoekers filosoferen in hun studie ook nog even over het snelle ontstaan van leven op aarde. Wij denken dat dat heel normaal is. Maar is dat wel zo? En waar komt die aanname vandaan? Wij denken na over het ontstaan van leven. En om daar op dit punt in onze historie tot in staat te zijn, moet het leven op onze aarde wel vroeg zijn begonnen. “Dinosaurussen en degenkrabben die zo’n 200 miljoen jaar geleden leefden dachten waarschijnlijk niet over de waarschijnlijkheid van abiogenese (het ontstaan van leven, red.) na,” legt Spiegel uit. “Dus we moeten onszelf wel op een planeet bevinden waar het leven vroeg ontstond om dit punt (waarop wij over het ontstaan van leven nadenken, red.) te bereiken, ongeacht hoe waarschijnlijk dat proces eigenlijk ook is. Deze evolutionaire tijdschaal beperkt onze vaardigheden om sterke conclusies te trekken over hoe waarschijnlijk abiogenese is.” Vergelijk het met een kind dat opgroeit in een boomgaard. Waarschijnlijk denkt het dan dat alle kinderen in een boomgaard opgroeien, terwijl daar geen bewijs voor is. “Het kan best dat het leven op aarde op de ene manier tot stand kwam, maar op andere planeten op een andere manier, als het überhaupt al tot stand kwam,” voegt Turner toe. “De beste manier om dat uit te vinden is om te gaan kijken. Maar ik denk niet dat we erachter komen door te debatteren over hoe het leven op aarde ontstond.”
De volledige en zeer interessante studie van de heren is terug te vinden in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences. Hoewel het heel wat aannames onderuit schoffelt, biedt het ook aanknopingspunten. Zo lijkt het erop dat er maar één manier is om buitenaards leven te vinden: het daadwerkelijk te gaan zoeken. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar laten we eerlijk zijn: over SETI wordt vaak lachwekkender gedaan dan over wetenschappers die op aarde bewijs proberen te zoeken voor het ontstaan van buitenaards leven. Wat de juiste aanpak is? Dat weten we als we ET vinden.
