Het materiaal vertelt ons bovendien meer over hoe sterren in ons sterrenstelsel werden gevormd.
Sterren hebben – net als wij – een levenscyclus. Ze worden uit rondzwevend stof en gas geboren, branden vervolgens voor miljoenen tot miljarden jaren en leggen daarna het loodje. Wanneer ze sterven slingeren ze sterrenstof door de ruimte, waaruit vervolgens weer nieuwe sterren, planeten, manen en meteorieten ontstaan. Onderzoekers hebben zich in een nieuwe studie over een meteoriet gebogen die zo’n vijftig jaar geleden op aarde landde. In deze meteoriet troffen ze verrassend genoeg 5 tot 7 miljard jaar oud sterrenstof aan; het oudste vaste materiaal dat ooit op aarde is gevonden.
Korrels
De piepkleine, microscopische stofdeeltjes zijn aanzienlijk ouder dan onze aarde zelf. De meeste korrels zijn zo’n 4,6 tot 4,9 miljard jaar oud, maar sommige zijn zelfs al ouder dan 5,5 miljard jaar. Ter vergelijking: onze zon zag zo’n 4,6 miljard jaar geleden het levenslicht en de aarde 4,5 miljard jaar. Het is dan ook een heel bijzondere ontdekking. “Dit is een van de meest opwindende studies waaraan ik heb meegewerkt,” zegt hoofdauteur Philipp Heck. “Dit zijn de oudste vaste materialen die ooit zijn gevonden en vertellen ons bovendien meer over hoe sterren in ons sterrenstelsel werden gevormd.”
De onderzoekers troffen de korrels aan in de Murchison-meteoriet, een ruimterots die in 1969 in Australië neerplofte (zie kader). Een heel zeldzame vondst. Want dit soort korrels worden slechts in ongeveer vijf procent van de op aarde neergestorte meteorieten gevonden. Bovendien zijn de korrels ontzettend klein; honderd van de grootste passen in de punt aan het einde van deze zin. “Het zijn solide monsters van sterren, echt sterrenstof,” legt Heck uit. “Deze deeltjes sterrenstof zaten vast in meteorieten waar ze miljarden jaren onveranderd bleven. Hierdoor geven ze ons een inkijkje in de tijd vóór het zonnestelsel.”
De Murchison-meteoriet is een grote meteoriet die in 1969 op de aarde neerplofte nabij Murchison in de staat Victoria in Australië. Het is een van de meest bestudeerde meteorieten vanwege zijn massa en omdat deze tot een groep meteorieten behoort die rijk is aan organische verbindingen. De Murchison-meteoriet – die ouder is dan de zon – blijkt namelijk organische moleculen, en dus bouwstenen van leven te bevatten. Hierdoor geeft de steen een goed beeld van hoe het zonnestelsel er in het begin uitzag.
Geschiedenis
Omdat de korrels worden gevormd wanneer een ster sterft, vertellen ze ons meer over de geschiedenis van sterren. En dat is interessant. Het draagt namelijk bij aan het voortdurende debat tussen wetenschappers over de vraag of de snelheid waarmee nieuwe sterren zich vormen constant is, of dat dat gebeurt door middel van pieken en dalen. De bevindingen van de huidige studie duiden nu op de laatstgenoemde theorie. “We hebben meer jonge korrels – tussen de 4,9 en 4,6 miljard jaar oud – gevonden dan we hadden verwacht,” zegt Heck. “Onze hypothese is dat het grootste deel van die korrels werd gevormd tijdens een periode waarin er veel nieuwe sterren werden geboren.” Dat vond waarschijnlijk zo’n 7 miljard jaar geleden plaats, tijdens een zogenaamde astrale babyboom. “Sommige wetenschappers denken dat de snelheid waarmee nieuwe sterren gevormd worden constant is,” zegt Heck. “Maar dankzij de ontdekte korrels hebben we nu direct bewijs gevonden voor het tegenovergestelde. Dit is één van de belangrijkste bevindingen uit de studie.”
De onderzoekers kwamen er bovendien achter dat de korrels – in een wisselwerking met kosmische straling – zich als grote, aan elkaar geplakte clusters door de ruimte voortbewegen. “Niemand had verwacht dat dit op die schaal mogelijk was,” zegt Heck. Het onderzoeksteam kijkt alweer uit naar de volgende ontdekkingen die onze kennis over de Melkweg uitbreiden. “In onze studie hebben we de leeftijd van sterrenstof bepaald,” zegt Heck. “We hopen dat dit in vervolgonderzoek kan leiden tot modellen over de hele galactische levenscyclus.”
