Talloze omgevallen bomen die de doorstroom van de Mackenzie-rivier blokkeren, blijken gezamenlijk maar liefst 3,4 miljoen ton koolstof op te slaan. Maar die koolstof dreigt door de opwarming van de aarde vrij te komen.
Normaal gesproken vinden afgestorven en omgevallen bomen via rivieren een weg naar de oceaan. Deze boomstammen kunnen echter, wanneer de rivier kronkelt en draait, zich al in de rivier ophopen en een blokkade vormen. Dit is precies wat er is gebeurd in de Canadese Mackenzie-rivier. Een grote verzameling boomstammen over een oppervlakte van maar liefst 51 vierkante kilometer vormt hier ’s werelds grootste blokkade. En nu blijkt dat deze boomstammen samen een enorme hoeveelheid koolstof opslaan.
Blokkade
Wetenschappers weten al tientallen jaren dat drijfhout zich in het noordpoolgebied kan verplaatsen, maar zich ook geregeld vastloopt. Toch zijn deze houtafzettingen tot nu toe nog nauwelijks bestudeerd. En dat terwijl dit heel belangrijk is, zeker met het oog op klimaatverandering. “Het is essentieel om dit hout te bestuderen om meer inzicht te krijgen in de koolstofcyclus,” zegt deskundige Virginia Ruiz-Villanueva, niet betrokken bij het onderzoek. “Maar dat niet alleen. Het verschaft ook meer inzicht in hoe deze natuurlijke riviersystemen werken en hoe rivieren hout verspreiden.”
Studie
Om onze kennis over dergelijke houtafzettingen uit te breiden, besloten onderzoekers de immense blokkade in de Mackenzie-rivier te bestuderen. Dit deden ze door scherpe luchtfoto’s van de rivierdelta, die qua landoppervlak de op twee na grootste ter wereld is, te analyseren. Vervolgens brachten de onderzoekers drie weken in het veld door, om onder andere het drijfhout te bemonsteren en het te dateren met behulp van radiokoolstofdatering. Vervolgens schatte het team de hoeveelheid hout in de blokkade en hoeveel koolstof erin opgeslagen zit.
3,4 miljoen ton
Het onderzoek leidt tot een opzienbarende conclusie. Zo ontdekte het team dat de opgestapelde boomstammen samen ongeveer 3,4 miljoen ton koolstof opslaan. “Om dat in perspectief te plaatsen, dat staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van tweeënhalf miljoen auto’s,” zegt onderzoeker Alicia Sendrowski. “Dit is dus een aanzienlijke hoeveelheid koolstof.” Overigens sluiten de onderzoekers niet uit dat de werkelijke hoeveelheid nog hoger ligt. Dat komt omdat er waarschijnlijk nog veel meer boomstammen onder water zijn ondergedompeld, zich verbergen onder vegetatie of zelfs onder de grond begraven liggen, waardoor ze op de bestudeerde luchtfoto’s onzichtbaar zijn. De onderzoekers schatten dan ook dat de totale hoeveelheid koolstof die in het hout van de delta opgeslagen ligt, twee keer zo groot zou kunnen zijn.
Oude bomen
Daarnaast vroegen de onderzoekers zich af hoe lang de boomstammen al in de blokkade blijven steken. Dit is belangrijk om te achterhalen hoe snel materiaal wordt verplaatst. Koolstofdatering onthulde dat veel van de bomen rond of na 1950 het levenslicht hadden gezien. Maar sommige waren veel ouder. De oudste stamde zelfs nog uit het jaar 700 na Christus. Dit betekent dat sommige boomstammen dus al eeuwen op het noordpoolgebied behouden blijven – en dus zo langdurig koolstof opslaan.
Koolstofopslag
Kortom, de Mackenzie-rivier is volgens de onderzoekers een ware hotspot van koolstofopslag. En niet alleen dankzij de opeengehoopte boomstammen. “De rivierdelta heeft ook ongelofelijk koolstofrijke bodems,” vertelt Sendrowski. “Dus de koolstof die in de boomstammen opgeslagen zit, vertegenwoordigt eigenlijk maar een relatief klein deel van de totale koolstofopslag van de gehele delta.”
Klimaatverandering
Dat er in de Mackenzie-rivierdelta zoveel koolstof opgeslagen wordt, is in de huidige tijd goed nieuws. De onderzoekers stellen echter dat veel van deze opgeslagen koolstof verloren kan gaan als klimaatverandering onverstoorbaar doorzet. Door de koude, vaak droge of ijzige omstandigheden van het noordpoolgebied kunnen bomen normaal gesproken tienduizenden jaren bewaard blijven. Een boom die duizend jaar geleden is omgevallen, kan er zelfs net zo fris uitzien als een boom die afgelopen winter is afgestorven. En op die manier blijft koolstof dus in de boom opgeslagen. Maar door veranderende neerslagpatronen en opwarming kan het hout mogelijk toch een weg vinden naar de oceaan. Bovendien kunnen ook houtkap en afdamming ervoor zorgen dat er koolstof vrijkomt. Het betekent dat het nieuw ontdekte koolstofreservoir in de Mackenzie-rivierdelta dreigt te veranderen in een koolstofbron. “Het gaat hier om een aanzienlijke hoeveelheid koolstof,” zegt Sendrowski. “Dus we zouden in theorie een aanzienlijke hoeveelheid aan opgeslagen koolstof kunnen gaan verliezen.”
Dankzij de studie krijgen we langzaamaan een beeld van hoeveel drijfhout er in het noordpoolgebied te vinden is – en hoeveel koolstof we mogelijk dreigen te verliezen door klimaatverandering. Dit is een mogelijke koolstofbron waar we eigenlijk nog maar heel weinig over weten. De onderzoekers laten het onderwerp dan ook niet rusten. Zo zijn er in het noordpoolgebied tenminste een dozijn delta’s groter dan 500 vierkante kilometer te vinden, wat betekent dat hier mogelijk ook nog veel meer houtafzettingen en blokkades te vinden zijn. “We willen nu naar andere plekken kijken waar hout zich heeft opgehoopt,” zegt Sendrowski. “Er valt hier nog veel te leren.”
