De minuscule plasticdeeltjes hadden in een mum van tijd de bloed-hersenbarrière doorbroken en baanden zich een weg naar de hersenen.
Ondertussen is het vrij duidelijk dat plastic niet alleen in de natuur terechtkomt, maar ook in ons eigen lichaam. Microplastics zijn al aangetroffen in menselijke darmen, aders, longen, placenta en moedermelk. Maar waarschijnlijk blijven ook andere organen niet gespaard. In een nieuwe studie, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nanomaterials, hebben onderzoekers voor het eerst aangetoond hoe minuscule plasticdeeltjes erin slagen de bloed-hersenbarrière te doorbreken en kort daarna de hersenen van muizen binnendringen.
Hoe komt plastic in ons lichaam?
Microplastics en de nog kleinere nanoplastics (die minder dan 100 nanometer groot zijn en daardoor niet meer waarneembaar met het menselijke oog) komen op verschillende manieren in ons lichaam terecht. Zo kunnen restanten van voedselverpakkingen per ongeluk in ons voedsel terechtkomen. Bovendien mengen nanoplastics zich ook in vloeistoffen. Uit onderzoek is gebleken dat iedereen die de aanbevolen 1,5 tot 2 liter water per dag uit plastic flessen drinkt, uiteindelijk zo’n 90.000 plasticdeeltjes per jaar binnenkrijgt. Maar we ademen nanoplastics ook in. Zo kunnen in de lucht zwevende deeltjes van tussen de 1 nm en 20 µm gemakkelijk ingeademd worden. Vergeet ook persoonlijke verzorgingsproducten niet, waaronder tandpasta en lipgloss.
Hersenen
Micro- en nanoplastics zijn in feite al overal aangetroffen waar wetenschappers in het menselijk lichaam hebben gekeken. Maar waar ze nog niet naar plastic hebben gezocht, is in de hersenen. Zouden minuscule plasticdeeltjes in staat zijn de bloed-hersenbarrière te doorbreken en op die manier de hersenen kunnen bereiken? Om die vraag te beantwoorden, gaven onderzoekers enkele muizen nanoplastics – in dit geval polystyreen, een veelgebruikt plastic dat voor voedselverpakkingen gebruikt wordt – te eten. Vervolgens bestudeerden ze wat er gebeurde.
Bloed-hersenbarrière
Lang hoefden ze niet te wachten. Want na amper twee uur detecteerde het team al kleine polystyreendeeltjes in de hersenen. Het betekent dat plastic langs de bloed-hersenbarrière komt en zo de hersenen bereikt. Het mechanisme dat hen in staat stelt de bloed-hersenbarrière te doorbreken, was voorheen onbekend in de medische wetenschap. “Met behulp van computermodellen ontdekten we dat een bepaalde oppervlaktestructuur (de biomoleculaire corona) een belangrijke rol speelt en ervoor zorgt dat plasticdeeltjes de hersenen binnendringen,” legt onderzoeker Oldamur Hollóczki uit.
De bloed-hersenbarrière is een belangrijke cellulaire barrière die verhindert dat ziekteverwekkers of gifstoffen de hersenen bereiken. Het is eigenlijk een soort grens tussen het bloed en de hersenen: goede stoffen mogen erdoor, slechte stoffen niet. Om de bloedvaten heen zit een laagje van speciale cellen om ze te beschermen. Deze cellen vormen samen de bloed-hersenbarrière.
De ontdekking is verontrustend. Het betekent dat kleine plasticdeeltjes dus vrij eenvoudig een weg naar de hersenen vinden. Overigens is het niet voor het eerst dat onderzoekers erachter komen dat plastic lichamelijke barrières weet te doorbreken. De darm heeft namelijk tevens een beschermende wand. En eerder onderzoek heeft aangetoond dat plastic ook langs deze darmbarrière komt.
Gezondheidseffecten
Een prangende vervolgvraag is natuurlijk in hoeverre dit kwaad kan. Op dit moment wordt intensief onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van plasticdeeltjes in het lichaam. En hoewel er nog geen sluitende conclusies zijn, hebben onderzoekers microplastics die in het maagdarmkanaal zijn beland, al wel in verband gebracht met lokale ontstekings- en immuunreacties en de ontwikkeling van kanker. Wat plastic precies in de hersenen aanricht, moet ook nog verder worden bestudeerd. “Maar er zijn aanwijzingen dat plasticdeeltjes in het brein het risico op ontstekingen, neurologische aandoeningen of zelfs neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer of Parkinson vergroten,” aldus onderzoeker Lukas Kenner.
Meer inzicht
Dat we hier meer inzicht in krijgen, is heel belangrijk. Omdat er nog weinig bekend is over de mogelijke risico’s van microplastics voor de menselijke gezondheid, bestaan er bijvoorbeeld nog geen officiële richtlijnen over hoeveel microplastics voedsel mag bevatten. Daarnaast zijn er ook nog geen studies die hard hebben gemaakt wanneer een bepaalde mate van inname precies gevaarlijk wordt. Maar nu steeds meer studies voorzichtig bewijs aanleveren dat minuscule plasticdeeltjes belangrijke lichaamsfuncties kunnen verstoren, wordt het steeds belangrijker dat we meer inzicht krijgen in de mogelijke effecten ervan voor onze eigen gezondheid.
De studie is een belangrijke stap voorwaarts. Want voor het eerst hebben onderzoekers aangetoond hoe nanoplastics erin slagen de bloed-hersenbarrière te doorbreken en als gevolg daarvan de hersenen binnendringen. Het nieuw ontdekte mechanisme vormt de basis voor verder onderzoek om mens en milieu te beschermen. Maar je kunt ook zelf al wat doen. “Om de mogelijke schade die micro- en nanoplasticdeeltjes aanrichten tot een minimum te beperken, is het van cruciaal belang om de blootstelling en het gebruik ervan terug te dringen,” besluit Kenner.
