Wat gaan we doen? Wie spreekt er namens de mensheid? Wat gaan we zeggen (en wat verzwijgen)? Kortom: hoe pakken we dat aan?
Recent onderzoek suggereert dat in onze Melkweg alleen al miljarden sterren te vinden zijn die één tot drie leefbare planeten hebben. Of er op die planeten ook werkelijk leven is, blijft gissen. Maar mede door dit soort onderzoeken wordt het steeds lastiger jezelf voor te stellen dat wij de enige levende wezens in dit enorme universum zijn. Volgens sommige onderzoekers is het een kwestie van tijd: op korte termijn vinden we, geholpen door krachtige telescopen zoals de James Webb, tekenen van buitenaards leven.
Gevonden!
De mensheid is dus bijna zover dat deze in staat is om leven op planeten buiten ons eigen zonnestelsel op te sporen. Maar stel nu dat er op zo’n verre exoplaneet daadwerkelijk intelligent buitenaards leven is. Het zou zomaar kunnen dat deze buitenaardse wezens technologisch gezien een flink stapje voorlopen op ons, omdat ze al veel langer meegaan (de mens is een relatief jonge soort) of omdat ze simpelweg een stukje slimmer zijn. Hoe dan ook: het kan ook zomaar zijn dat niet wij de buitenaardse wezens ontdekken, maar dat de buitenaardse wezens ons ontdekken. En wat dan? Wat doen we als ze op een zaterdagmorgen zoals deze opeens op aarde landen?
Rep en roer
Over die vraag buigt de documentaire ‘The Visit’ zich. De documentaire is afgelopen week in première gegaan en brengt in beeld wat er allemaal komt kijken bij zo’n buitenaards bezoek. Burgers in paniek, overheden en hun persvoorlichters in rep en roer en instanties die allemaal naar elkaar kijken: Wie gaat eropaf? Wie voert het woord? En wat zeggen we dan?
De VN
Wanneer een buitenlandse vorst ons landje bezoekt, wordt deze welkom geheten door onze koning. Hij vertegenwoordigt het Nederlandse volk. Maar wie kan als buitenaardse wezens op aarde landen de mensheid vertegenwoordigen? Het is heel aannemelijk dat er dan als eerste gekeken wordt naar de Verenigde Naties, nauwkeuriger gezegd naar UNOOSA: United Nations Office of Outer Space Affairs. Aangezien er vele landen wereldwijd bij de VN zijn aangesloten lijkt deze organisatie de aangewezen vertegenwoordiger van de mensheid.
De wetenschap
De VN mag dan misschien het best in staat zijn om – na ongetwijfeld langdurig overleg met de lidstaten – een welkomstboodschap te formuleren, het is misschien niet de beste kandidaat om ook daadwerkelijk die welkomstboodschap over te brengen. Wellicht is dat meer een klus voor een wetenschapper: iemand die geleerd heeft om objectief verslag te doen van wat hij ziet en iemand zonder politieke of militaire belangen. En bij voorkeur een onderzoeker die enige bekendheid heeft en het vertrouwen van het publiek geniet.
Voorzichtigheid
Maar het is natuurlijk naïef om die onderzoeker zomaar richting dat buitenaardse ruimtevaartuig te sturen. We weten immers niet wat de intenties van de buitenaardse wezens zijn. Willen ze kennismaken? Onze planeet verkennen? Of komen ze met slechte bedoelingen? En zelfs wanneer ze met goede bedoelingen komen, is voorzichtigheid geboden. Onderzoekers wijzen erop dat deze buitenaardse wezens op een andere planeet geëvolueerd zijn en wellicht werkt hun lichaam heel anders dan het onze. Het zou bijvoorbeeld zomaar kunnen dat micro-organismen die in en op ons lichaam wonen een enorme bedreiging vormen voor de lichamen van de buitenaardse wezens. Andersom kunnen ook de aliens – zonder dat ze dat willen – een bedreiging vormen voor ons. Om te voorkomen dat we elkaar onbedoeld beschadigen, zal het ruimtevaartuig in quarantaine moeten en een individu dat contact legt, zal een speciaal pak moeten dragen om uit te sluiten dat er een besmetting plaats kan vinden.
Hoe verder?
Laten we er voor het gemak even van uitgaan dat de aliens goede bedoelingen hebben en uit nieuwsgierigheid geland zijn. Wanneer het eerste contact dan eindelijk gelegd is, hoe moet het dan verder? Welke vragen willen we deze buitenaardse wezens voorleggen? En kunnen we al hun vragen beantwoorden? Wat zeggen we als ze ons vragen wat een mens is? Of als ze ons confronteren met zwarte bladzijden uit onze geschiedenis? En hoe voorkomen we een enorme paniek onder de wereldbevolking? Of een ingrijpen van één natie die het wachten op antwoorden beu is of denkt de geavanceerde technologie van de buitenaardse wezens in het eigen voordeel te kunnen gebruiken? Kortom: wat als de aliens niet op oorlog uitzijn, maar er onbedoeld wel eentje tussen verschillende landen op aarde op gang helpen? En wat als de aliens op een gegeven moment hun schip weer op gang brengen en vertrekken? Zijn we dan teleurgesteld? Voelen we ons dan eenzaam? En hoe verandert het leven op onze planeet wanneer we na zo’n ontmoeting met zekerheid weten dat we niet alleen zijn? Dat er buitenaards leven is?
Van een documentaire die handelt over een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden, kun je weinig antwoorden verwachten. Maar minstens zo interessant als de antwoorden zijn de vele vragen die een eventuele ontmoeting met buitenaards leven zou oproepen.