‘Veel diersoorten gaan ten onder aan hun eigen populariteit’

Is de film ‘Madagaskar’ een nagel aan de doodskist van de leeuw? Het zou zomaar kunnen!

Dat stellen onderzoekers in een nieuw paper, verschenen in het blad PLoS Biology. Volgens de onderzoekers is het grote publiek zich er nauwelijks van bewust dat iconische, met uitsterven bedreigde diersoorten – zoals leeuwen, tijgers en olifanten – ondanks beschermende maatregelen nog steeds op het randje van de afgrond staan. En dat zou te wijten zijn aan het feit dat we deze dieren overal tegenkomen: in reclames, tekenfilms, als knuffels, enzovoort. “Het feit dat we omringd worden door afbeeldingen van deze soorten, zorgt ervoor dat we ons niet realiseren hoe zeldzaam ze in werkelijkheid zijn,” aldus onderzoeker Franck Courchamp.

Lijstje
Courchamp en collega’s treken die conclusies op basis van een vrij uitgebreid onderzoek. Dat onderzoek begon met het samenstellen van een lijst met daarop de ‘meest charismatische diersoorten’. Om die lijst samen te stellen, werd simpelweg aan mensen gevraagd wat volgens hen de meest charismatische diersoorten waren. Ook werd er onder meer op websites van dierentuinen gekeken welke soorten er op de homepage stonden. Daarnaast gingen de onderzoekers na welke soorten opdoken op posters van Disney en Pixar. Daar rolde de volgende top tien uit: tijger, leeuw, olifant, giraf, luipaard, panda, cheetah, ijsbeer, wolf en gorilla. En al deze diersoorten worden bedreigd. Maar wist het publiek dat ook?

Bedreigd
Om dat uit te zoeken, legden de onderzoekers de lijst voor aan een grote groep mensen en vroegen ze in hoeverre ze deze soorten (onder meer) associeerden met het woord ‘bedreigd’. Verrassend genoeg bleken de ondervraagden dat woordje maar weinig aan de soorten toe te kennen. Hetzelfde resultaat verkregen de onderzoekers toen ze 96 Amerikaanse studenten op de man af vroegen welke van deze tien soorten met uitsterven bedreigd werden. Gemiddeld wist slechts één op de twee mensen – ongeacht of zij tot het algemene publiek behoorden of aan een goede universiteit studeerden – correct in te schatten in hoeverre soorten bedreigd werden. “Uitzonderingen waren de panda’s, tijgers en ijsberen,” zo schrijven de onderzoekers. Daarvan weten de meeste mensen wel dat het niet goed gaat.

Afbeelding: Hans / Pixabay.

Sophie de giraf
Al met al kunnen de onderzoekers concluderen dat deze diersoorten niet als charismatisch worden gezien, omdat ze bedreigd worden. Want dat laatste is iets wat mensen zich vaak niet realiseren. In plaats daarvan lijkt hun charismatische voorkomen een bijdrage te leveren aan het uitsterven van deze diersoorten. En wel doordat mensen denken dat deze dieren veelvuldig op aarde voorkomen, omdat ze alom aanwezig zijn. “In dierentuinen, als speelgoed, op kleine en grote schermen, in advertenties en boeken,” zo sommen de onderzoekers op. Zo blijkt 48,6 procent van de knuffeldieren die via Amazon in de VS verkocht worden, gerekend te kunnen worden tot één van de tien soorten uit het lijstje. En in Frankrijk worden op jaarbasis meer Sophie de Giraffes verkocht dan er baby’s geboren worden. Sterker nog: er worden in Frankrijk acht keer meer van deze giraffes verkocht dan er in Afrika aan echte giraffes rondlopen.

Probleem
Het is een probleem, zo stellen de onderzoekers. Want deze ‘virtuele populaties’ zoals de alomtegenwoordige afbeeldingen en knuffels van de bedreigde diersoorten worden genoemd, maskeren de kans die deze soorten in het wild hebben om uit te sterven. En daardoor zijn we wellicht ook minder sterk geneigd om actie te ondernemen om die diersoorten te redden.

Maar wat kunnen we daar nu aan doen? Het antwoord is simpel. Laat de producenten van knuffelgiraffes of een film als Madagaskar – met daarin hoofdrollen voor onder meer een giraf en leeuw – betalen wanneer ze beeltenissen van wilde dieren gebruiken. Dat geld kan dan gebruikt worden om deze soorten te beschermen. En zo wordt het feit dat wij – het grote, door de alomtegenwoordige beeltenissen van bedreigde diersoorten misleide publiek – weinig doen om deze diersoorten te beschermen, gecompenseerd. Het is niet zo’n vergezocht idee, zo schrijven de onderzoekers. Wanneer een fabrikant van t-shirts een afbeelding van een beroemdheid wil gebruiken, moet hij deze toch ook betalen? De onderzoekers erkennen direct dat het nog niet mee zal vallen om dat idee werkelijkheid te laten worden, maar “urgente actie is vereist”.

Bronmateriaal

"The paradoxical extinction of the most charismatic animals" - PLoS ONE

Afbeelding bovenaan dit artikel: Bru-nO / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd