De steen – ter grootte van 3 tot 6 meter – passeerde de aarde op 2950 kilometer en verraste astronomen volledig.
Afgelopen weekend scheerde er een onopgemerkte ruimterots ter grootte van een auto rakelings langs de aarde. De steen passeerde de aarde op een slordige 2950 kilometer. En dat is niet alleen recordbrekend dichtbij, maar ook een beetje zorgelijk: want niemand zag ‘m aankomen…
2020QG
Het gaat om een ruimtebrok dat 2020QG is genoemd en slechts zo’n drie tot zes meter groot is. Het is dan misschien ook niet zo verwonderlijk dat niemand de steen opmerkte. Volgens sommige schattingen bestaan er honderden miljoenen kleine ruimtestenen ter grootte van 2020 QG. Deze zijn buitengewoon moeilijk te detecteren totdat ze heel dicht bij de aarde in de buurt komen. De steen stevende met een snelheid van 12,3 kilometer per seconde op de aarde af. “Dat is iets langzamer dan gemiddeld,” zegt onderzoeker Paul Chodas. Vervolgens passeerde de steen onze aarde op iets minder dan 3000 kilometer boven de zuidelijke Indische Oceaan. Astronomen ontdekte 2020QG pas zes uur nadat hij alweer zijn rug naar de aarde had gekeerd.
De aarde krijgt eigenlijk continu te maken met passerende ruimterotsen. Maar dat 2020QG zo dicht in de buurt van de aarde is gekomen, is recordbrekend. De overgrote meerderheid passeert namelijk op veilige en op veel grotere afstanden; meestal veel verder weg dan de maan. 2020QG kwam echter dichterbij dan enige andere bekende aardscheerder. 2020QG gaat dan ook de boeken in als de dichtstbijzijnde scheervlucht van een zogenoemde Near Earth Asteroid (NEA) die de aarde niet heeft geraakt.
Geen rampzalige gevolgen
Vanwege de geringe omvang van de ruimterots, had deze waarschijnlijk geen grote schade aan onze planeet berokkend als hij wel op ramkoers met de aarde had gelegen. Als hij onze atmosfeer zou hebben binnengedrongen, zou dit vermoedelijk tot een flinke, heldere vuurbol hebben geleid. Dat gebeurt overigens meerdere keren per jaar. Vaak gebeurt dit onopgemerkt, of wordt zo’n inkomende ruimterots pas een paar uur voordat hij de atmosfeer raakt, gedetecteerd.
Verrassing
De scheervlucht van 2020QG verraste astronomen volledig. Want niemand heeft hem van tevoren zien aankomen. Onderzoekers doen er echter alles aan om ruimtestenen die 140 meter of groter zijn en die de aarde op een afstand kleiner dan 8 miljoen kilometer passeren, in beeld te krijgen. Dit soort ruimtestenen worden ook wel aangemerkt als ‘potentieel gevaarlijk’. Maar toch glipt er zo nu en dan eentje door de vingers. “Het is een hele prestatie om dit soort kleine ruimtestenen op te sporen omdat ze zo snel bewegen,” zegt Chodas. “Bovendien is er maar een kort venster waarin zo’n ruimtesteen helder genoeg is om door een telescoop gezien te worden.”
Astronomen spreken van een Potentially Hazardous Asteroid als deze (in de toekomst) dicht bij de aarde in de buurt komt en groot genoeg is om op regionale schaal significante schade aan te richten als deze op aarde inslaat. Ondertussen heeft het Minor Planet Center een enorme waslijst met daarop gevaarlijke planetoïden verzameld. Redelijk bekende planetoïden op deze lijst zijn Ryugu (die ruimtesonde Hayabusa2 op visite had) en Bennu (waar momenteel ruimtesonde OSIRIS-REx omheen cirkelt).
De afgelopen jaren hebben onderzoekers echter heel veel (potentieel gevaarlijke) planetoïden ontdekt. Dat komt doordat er nu dus actief op gejaagd wordt. Het doel is om uiteindelijk alle planetoïden die zich in de buurt van de aarde kunnen begeven, in kaart te brengen. Zo moet voorkomen worden dat we verrast worden door een planetoïde die op korte termijn een groot gevaar voor de aarde vormt. Inmiddels hebben onderzoekers meer dan 18.000 aardscheerders ontdekt. De grootste exemplaren zijn daarbij natuurlijk het makkelijkst te vinden; naar schatting hebben astronomen reeds zo’n 90% van alle aardscheerders groter dan een kilometer opgespoord. De grote uitdaging is nu echter om ook zoveel mogelijk kleinere (tot een omvang van zo’n 140 meter) planetoïden in kaart te brengen. Daarvoor worden momenteel nieuwe instrumenten gebouwd, zoals de Large Synoptic Survey Telescope, die in 2022 operationeel wordt. En in de toekomst zal – met nieuwe technologieën en technieken – ook de jacht op ruimtestenen kleiner dan 140 meter worden geopend. Naar schatting wachten er in laatstgenoemde categorie nog miljoenen planetoïden op ontdekking.
