Miljoenen jaren voor heremietkreeften hun beroemde trucje ontwikkelden, pasten peniswormen het al succesvol toe.
Tot die verrassende conclusie komen Britse en Chinese onderzoekers nadat ze in China teruggevonden fossiele resten onder de loep namen. Ze stuitten daarbij op vier peniswormen die 500 miljoen jaar geleden in vier schelpen waren gekropen, waarna het noodlot toesloeg en ze in de schelp stierven en uiteindelijk ook fossiliseerden. “De wormen zaten allemaal knus, in dezelfde positie en richting, in dezelfde type schelp,” vertelt onderzoeker Martin Smith. Het leidt de onderzoekers tot een opzienbarende conclusie. “De enige logische verklaring is dat deze schelpen hun huizen waren.”
Heremietkreeften
Het doet onmiddellijk denken aan de tamelijk beroemde heremietkreeften. Deze tienpotige kreeftachtigen hebben de gewoonte om lege slakkenhuizen op hun rug te hijsen en zo hun kwetsbare achterlijf te beschermen. Een gouden zet. Maar ze zijn dus niet de eersten die op dat idee kwamen; peniswormen deden het honderden miljoenen jaren voor de eerste heremietkreeften ook maar het levenslicht zagen, al. Zij gebruiken echter geen slakkenhuizen, zo stellen Smith en collega’s, maar kegelvormige schelpen van de inmiddels uitgestorven hyolieten.
Verrassing
“Het komt als een verrassing,” meent Smith. “Want niet lang voordat deze peniswormen leefden, was er niets complexers op aarde te vinden dan zeewier en kwallen. Dus het is verbijsterend om te zien dat we zo kort nadat de eerste complexe dieren acte de présence gaven al complexe en gevaarlijke ecologieën zien die doorgaans met veel jongere geologische perioden geassocieerd worden.”
Veel vijanden
Dat de peniswormen hol over bol op zoek gingen naar een huis is overigens wel goed te verklaren. Ze leefden ten tijde van het Cambrium; het tijdperk waarin de Cambrische explosie – ook wel de Oerknal van het leven genoemd – plaatsvond. Waar de aarde eerder vrij eenvoudige levensvormen herbergde, werden de organismen in dit tijdperk een stuk complexer en diverser. Het moet er voor deze peniswormen in geresulteerd hebben dat ook hun vijanden zodanig toenamen dat ze geen andere mogelijkheid zagen dan leegstaande huizen ‘te kraken’.
Toch blijft het feit dat peniswormen deze aanpak 500 miljoen jaar geleden omarmden, heel bijzonder. Onderzoekers hebben het eerder teruggevonden gefossiliseerde peniswormen nog nooit zien doen. En ook de peniswormen die tot op de dag van vandaag leven, doen er – voor zover we weten – niet aan. Ook zijn ons geen andere organismen bekend die deze aanpak al zo vroeg in de geschiedenis van onze aarde ontwikkelden. Dat de peniswormen dat in de nasleep van de Cambrische explosie al wel deden, onthult volgens de onderzoekers maar weer eens hoe flexibel en snel het evolutionaire proces kan gaan.
