Opnieuw enorme verbleking van koraal in Great Barrier Reef

“De recente geschiedenis herhaalt zich.”

Het lijkt maar niet op te houden in het Great Barrier Reef. Opnieuw onthullen luchtfoto’s dat grote delen van ’s werelds grootste koraalrif aan het verbleken zijn. Het is de vierde keer in slechts zes jaar tijd dat het rif geteisterd wordt door extreme verbleking.

Aangetaste riffen
Het Great Barrier Reef strekt zich uit over een gebied van 344.000 vierkante kilometer. Dat is groter dan het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Nederland samen. Tijdens het luchtonderzoek vlogen wetenschappers over 750 riffen en bestudeerden de koralen die zich in ondiep water – dat wil zeggen tot een diepte van vijf meter – bevinden. Uit de analyse blijkt dat veel riffen ernstig zijn verbleekt. De verbleking die vanuit de lucht werd waargenomen, kwam grotendeels overeen met de ruimtelijke verdeling van de hittestress die deze zomer in het rif is ervaren.

Vierde keer
Het is verontrustend nieuws. Want het is zoals gezegd alweer de vierde keer in slechts zes jaar tijd dat het rif met enorme verbleking te maken krijgt. En dat ondanks het verkoelende effect van La Niña die afgelopen jaar kortstondig van zich liet horen. De vorige keer dat het Great Barrier Reef gebukt ging onder een zogenoemde mass bleaching event – een periode waarbij veel riffen uitgestrekt over een groot gebied tegelijkertijd ernstig verbleken – was in 2020, toen wetenschappers ernstig verbleekte riffen in zowel het noordelijke, centrale als het zuidelijke deel van het Great Barrier Reef opmerkten. “De recente geschiedenis herhaalt zich op de Australische koraalriffen,” zegt onderzoeker Zoe Richards verbonden aan de Curtin University. “Het feit dat koraal wederom verbleekt, zelfs tijdens een La Niña, is verschrikkelijk nieuws voor het leven in de zee.”

Verdeling
De mate van verbleking varieert sterk tussen verschillende riffen. Vooral de noordelijke en centrale regio’s krijgen het vaak ernstig te verduren. En ook dit jaar is hier enige sterfte waargenomen. Zuidelijk gelegen riffen zijn meestal slechts licht verbleekt. Dat blijkt ook nu het geval. Sommige riffen zijn zelfs helemaal niet aangetast. Dit kan te maken hebben met het soort koraal dat er groeit, de diepte en stromingen en in hoeverre ze hittestress hebben ervaren. Maar ondanks dat, moet deze gebeurtenis niet worden onderschat. “Of deze nu ernstig of mild is; het vertegenwoordigt opnieuw een tegenslag in het herstel van het rif,” onderstreept Richards. “Het zal de gezondheid, productiviteit en diversiteit van het Great Barrier Reef hoe dan ook aantasten.”

Weerpatronen in de komende weken blijven van cruciaal belang bij het bepalen van de algehele omvang en ernst van de verbleking. De temperatuur van het zeeoppervlak is de afgelopen twee weken in ieder geval gedaald en ligt nu in het grootste deel van het park minder dan 0,5 graden Celsius boven het gemiddelde. De temperaturen in sommige kustgebieden rond de noordelijk gelegen plaats Cairns en in zuidelijke gebieden rond de stad Mackay liggen zelfs onder het gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Deskundigen verwachten dat de hittestress tegen het einde van april in het grootste deel van het park zal verdwijnen.

Frequentie
Uit vervolgonderzoek zal moeten blijken of er blijvende schade is en in hoeverre koralen de gebeurtenis weer te boven kunnen komen. En dan is het hopen dat het weer even duurt voordat de volgende periode van extreme verbleking acte de présence geeft. Al zijn de vooruitzichten niet heel hoopgevend. “De aankondiging bevestigt dat de frequentie en de intensiteit van periodes van massale verbleking dramatisch toenemen,” zegt Kathy Townsend, expert op het gebied van dierecologie en verbonden aan de University of the Sunshine Coast. “In plaats van eens in de tien jaar, zien we nu om de twee jaar een mass bleaching event. Deze toename in frequentie vermindert het vermogen van koraal om terug te stuiteren, waardoor afsterving veel waarschijnlijker wordt.”

Dat deze periodes elkaar nu dichter op elkaar opvolgen, heeft alles te maken met de opwarmende aarde. “Er bestaat geen twijfel meer over – deze gebeurtenissen zijn gedreven door klimaatverandering,” zegt Jodie Rummer, universitair hoofddocent mariene biologie aan de James Cook University. “Elk graad is van cruciaal belang voor de toekomst van de biodiversiteit. De klimaatverandering versnelt, en onze reactie om de uitstoot van broeikasgassen in dit kritieke decennium te verminderen, moet in overeenstemming zijn met deze schaal en urgentie. Anders zal het rif vaker te maken krijgen met ernstigere mariene hittegolven, waardoor massale periodes van verbleking vanaf 2044 jaarlijks zullen plaatsvinden. Om het Great Barrier Reef de beste overlevingskans te geven, moeten we kolen, olie en gas zo snel mogelijk vervangen door schone energie en streven naar een netto nul-uitstoot in 2035.”