Het gaat heel wat kosten om de vaak kwetsbare eilanden weer schoon te krijgen.
We weten dat plastic vanaf schepen, maar met name vanaf het land nog altijd in grote hoeveelheden in de oceaan belandt. Bovendien vindt steeds meer plastic een weg naar afgelegen en verlaten eilanden. Ook Aldabra, een atol van de Seychellen gelegen in de Indische Oceaan, weet niet meer te ontkomen aan plasticvervuiling. En het wordt nog een behoorlijke kluif om al het aangespoede plastic op kleine eilandstaten op te ruimen, zo stellen onderzoekers in een nieuwe studie.
Plastic
In het afgelopen decennium is de hoeveelheid rondslingerend plastic in de oceanen schrikbarend snel toegenomen. Wereldwijd wordt er ongeveer 6300 miljoen ton plastic geproduceerd. Maar omdat inzamelings- en recyclingfaciliteiten in de meeste landen niet of onvoldoende beschikbaar zijn, komt er naar schatting jaarlijks zo’n 12,7 miljoen ton plastic in de oceanen terecht. En deze al schokkende aantallen zullen in de toekomst alleen maar toenemen. Zonder verdere maatregelen om het probleem in te dammen zal er in de periode tussen 2016 en 2040 zo’n 1,3 miljard ton plastic afval op het land en in de oceaan worden gedumpt. Hoewel deze cijfers inzicht geven in het wereldwijde probleem, geven ze niet de volledige ecologische en financiële impact weer op landen die ongewild dit plastic toegespeeld krijgen. De opeenhoping van al dit afval eist zowel op lokaal als nationaal niveau zijn tol. “Dit kan niet worden genegeerd,” schrijven de onderzoekers in hun studie. “Vooral niet in het licht van het toenemende bewijs van de schadelijke effecten van (micro)plastic op diersoorten en ecosystemen.”
Bedolven onder plastic
De onderzoekers ontdekten dat met name kleine eilandstaten bedolven worden onder ongekende hoeveelheden plastic afval. De Seychellen zijn zo’n kleine eilandstaat die zich met 155 eilanden uitstrekken over 1,4 miljoen vierkante kilometer in het zuidwesten van de Indische Oceaan. Eén van de grootste en meest afgelegen beschermde mariene gebieden op de Seychellen is Aldabra (zie kader). Onderzoekers schatten in dat de totale hoeveelheid zwerfvuil op Aldabra rond de 513 ton ligt. En dus heeft dit atol volgens het team dringend hulp nodig om de rommel op te ruimen.
Aldabra ligt in de Straat Mozambique, ongeveer 400 kilometer ten noordwesten van Madagaskar en 680 kilometer ten oosten van het Oost-Afrikaanse vasteland. Het bestaat uit vier grote eilanden die een grote lagune omringen en ondersteunt een onderling verbonden marien ecosysteem van koraalriffen, mangroven en zeegrasvelden. Het atol is de thuisbasis van de laatst overgebleven populatie reuzenschildpadden in de Indische Oceaan. Ook soepschildpadden en andere endemische soorten nestelen in het gebied.
De onderzoekers besloten het atol te onderwerpen aan een grote schoonmaak. Een behoorlijke klus, zo bleek. Met behulp van twaalf vrijwilligers zamelden de onderzoekers gedurende een periode van vijf weken zo’n 25,7 ton plastic zwerfvuil in. 60 procent van dit afval bestond uit visbenodigdheden, zoals netten en touw en 24 procent uit plastic schoenen, voornamelijk teenslippers. “Gedurende de gehele periode hebben we zo’n 60.000 individuele teenslippers ingezameld,” aldus de onderzoekers.
De enorme schoonmaak-klus kostte uiteindelijk zo’n 224.538 dollar en vereiste 980 uur werk. Om alle 513 ton plastic die over Aldabra verspreid ligt op te ruimen, zou volgens de onderzoekers 18000 uur werk eisen en zo’n 4,68 miljoen dollar kosten. De bevindingen benadrukken dan ook de enorme economische kosten van plastic zwerfvuil voor kleine eilandstaten. Om mariene- en kustecosystemen te beschermen, zou er volgens de onderzoekers dan ook financiële steun beschikbaar moeten komen om opruimacties op kleine eilandstaten op touw te zetten.
Menselijk lichaam
De bevindingen wijzen erop dat het hard nodig is dat we ons inzetten om de oceanen weer plasticvrij te maken. Want de gevolgen van dit ronddrijvende plastic zijn groot. Soms komen zeeschildpadden er bijvoorbeeld in verstrikt te zitten. Of zeedieren en -vogels zien het plastic aan voor voedsel en slokken het op. Een opeenhoping van plastic in het spijsverteringskanaal kan tot grote gezondheidsproblemen leiden en zelfs de dood tot gevolg hebben. Ook de mariene voedselketen lijkt inmiddels bol te staan van plastic: zowel kleine als grote dieren krijgen het linksom of rechtsom binnen. En uiteindelijk weet het plastic zo ook weer de weg naar ons, de vervuilers, te vinden. Plastic etende vissen en schaaldieren belanden namelijk weer bij ons op het bord. Nog niet zo lang geleden bewezen onderzoekers voor het eerst dat microplastics een weg weten te banen in onze lichamen. Onduidelijk is nog of deze plastic bestanddelen van invloed zijn op onze gezondheid. Maar het is wel zorgwekkend dat deze moeilijk afbreekbare materialen overal aanwezig zijn, het menselijke weefsel binnen kunnen dringen en zich daar kunnen ophopen.
Gelukkig bestaan er goede initiatieven die korte metten proberen te maken met al het plastic afval. Denk bijvoorbeeld aan The Ocean Cleanup, die met behulp van ingenieuze opruimsystemen de plasticsoep flink wil laten slinken. Het systeem bestaat uit een soort drijvende, U-vormige barrière waaraan een drie meter lang net hangt. Het complete systeem wordt door wind en water voortbewogen. Terwijl het systeem zo op de golven dobbert, verzamelt het plastic afval, vergelijkbaar met een gigantische Pac-man. De bedoeling is dat het verzamelde plastic naar land wordt gebracht waar het zal worden gerecycled.
