Grootmoeders zijn belangrijk, voor mensen, maar ook voor olifanten. Zo blijkt uit nieuw onderzoek dat olifantenkalveren een grotere kans hebben om te overleven als er ervaren moeders (dus grootmoeders) in een kudde leven.
De laatste decennia is duidelijk geworden hoe belangrijk de (historische) rol van de grootmoeder is geweest voor de mens. Volgens de grootmoeder-hypothese van Kristen Hawkes worden wij mensen ouder dan chimpansees met dank aan de oma’s. Wanneer oudere vrouwen de kinderen van hun dochters helpen om van voedsel te voorzien, kan een dochter sneller een volgend kind op de wereld zetten. En doordat de dochters van deze behulpzame vrouwen meer kinderen kregen, kwamen de genen die vrouwen aan een langere levensduur hielpen steeds vaker in de populatie voor en nam de levensduur toe.
Ook in olifantenkuddes spelen grootmoeders een belangrijke rol. “Grootmoeders zijn ervaren moeders,” zegt onderzoeker Phyllis Lee van de universiteit van Stirling. “Zij geven wat een kalf nodig heeft en weten hoe een kalf veilig in de kudde blijft. Vrouwtjes ondersteunen elkaar en beschermen daarnaast de kudde.”
Lee en zijn collega’s analyseerden de gegevens van 834 olifantenvrouwtjes in Kenia. De grootmoeder-hypothese keert hier weer terug. “De dochters van oude moeders (oftewel, moeders die lang leven, red.) leven langer en produceren meer jongen”, vervolgt Lee. Verder valt op dat oude olifantenvrouwtjes zichzelf nog voortplanten. Olifanten kunnen zichzelf voorplanten vanaf 13-jarige leeftijd en blijven soms vruchtbaar tot de vijftigste verjaardag! “In sommige grote families zagen we drie generaties van moeder-dochter-paren tegelijkertijd voorplanten.”
Benieuwd naar het onderzoekspaper? Het is deze maand te lezen in het wetenschappelijke vakblad Behavioral Ecology and Sociobiology.