En het is…een adembenemend, zeer divers diepzeerif, met traag groeiend koraal dat misschien wel duizenden jaren oud kan worden.
Bijna 26 jaar geleden brachten onderzoekers het gebied waarin de Titanic in 1912 zijn laatste rustplaats vond, in beeld. Ze maakten daarbij gebruik van sonar. Hierbij worden geluidspulsen uitgezonden, door de zeebodem of wat daarop rust gereflecteerd en vervolgens weer opgevangen. Door de tijd die tussen het uitzenden en weer opvangen van de gereflecteerde geluidspulsen te meten, kunnen onderzoekers uitrekenen hoe ver de pulsen hebben gereisd en zich aan de hand daarvan een beeld vormen van de zeebodem en wat daarop rust. Dat de sonar hintte op de aanwezigheid van een gigantisch schip kwam daarbij niet als een verrassing. Wél verrassend was de ontdekking van een groot object op enige afstand van de Titanic. En jarenlang kon er alleen maar gegist worden naar wat het precies was: een tweede scheepswrak? Of een onderzeese heuvel?
Diepzeerif
Het mysterie is nu opgelost. De buurman van de Titanic is een diepzeerif, rustend op vulkanisch gesteente. Het bevindt zich op zo’n 2900 meter diepte en wordt gekenmerkt door een ongekende biodiversiteit. “We zagen prachtige sponzen en koralen die groeiden op vulkanisch gesteente,” vertelt onderzoeker Murray Roberts aan Scientias.nl. “Dit zijn heel traag groeiende en langlevende koralen; dergelijke koralen kunnen wel meer dan 4000 jaar oud worden en zijn daarmee dus de oudste dieren in de oceaan.”
Onderzeeër
Roberts en collega’s identificeerden de mysterieuze buurman van de Titanic door in een bemande onderzeeër af te dalen naar de zeebodem. De expeditie – waar zowel Britse als Amerikaanse wetenschappers aan deelnamen – werd mede mogelijk gemaakt door de nonprofitorganisatie OceanGate die marien onderzoek financiert. “We wisten niet wat we zouden ontdekken,” stelt Paul Henry Nargeolet, die bijna 26 jaar geleden via zijn sonarsysteem voor het eerst aanwijzingen vond dat naast de Titanic iets bijzonders te vinden was. “Afgaand op de sonar kon het een aantal dingen zijn, waaronder een ander scheepswrak.”
Buurman
Maar dat blijkt dus niet het geval. Het is een diepzeerif. Dat rif bevindt zich op zo’n 20 nautische mijlen (ongeveer 37 kilometer) afstand van de Titanic. “Dat is zeker in de context van de uitgestrekte Atlantische Oceaan heel dichtbij,” stelt Roberts.
Het moment waarop de onderzoekers vanuit hun onderzeeër opeens dat diepzeerif voor zich op zagen doemen, was toch wel bijzonder. “De ontdekking van deze rotsachtige richel was een enorme verrassing, aangezien de bodem van de diepzee doorgaans bedekt is met zacht, modderig sediment. Die modder bevat veel leven, zeker in dit deel van de Atlantische Oceaan, maar veel van die levensvormen zitten in de modder begraven.” Je ziet ze dus niet. Het enige wat je ziet, is een uitgestrekte, vrij platte zeebodem. En dan is daar – in dit geval – dus opeens dat vulkanisch gesteente. “Het gesteente stelt diepzeesponzen en koralen in staat om te groeien en zich te voeden met piepkleine voedseldeeltjes die vanaf het wateroppervlak naar de zeebodem zakken.”
Stapsteen
Dankzij moderne technologieën zijn wetenschappers tegenwoordig in staat om de zeebodem vrij gedetailleerd in beeld te brengen. “En we beginnen meer van dit soort rotsachtige gebieden te ontdekken temidden van de modderige diepzeebodem. Ze doen waarschijnlijk dienst als een soort stapstenen, die sponzen en koralen helpen om zich over die diepzeebodem te verspreiden.”
Foto’s en eDNA
Vanuit hun onderzeeër hebben wetenschappers naast filmpjes (zoals hierboven) ook tal van foto’s van het diepzeerif gemaakt. De beelden zullen de komende tijd tot in detail bestudeerd worden. Daarnaast zijn er tijdens de duik ook watermonsters verzameld. In dat water zullen de wetenschappers op zoek gaan naar eDNA. “Door dit environmental DNA te bestuderen krijgen we door fragmenten van cellen die in het water zijn achtergebleven een eerste idee van wat hier leeft. Dit is een vrij nieuwe aanpak die nog nauwelijks in de diepe oceaan is ingezet.” En het kan zomaar tot nieuwe verrassingen leiden.
Wetenschappers zijn dus nog niet klaar met de buurman van de Titanic. Zo wordt er op dit moment bijvoorbeeld ook uitgezocht of de Titanic misschien van invloed is op het diepzeerif. “We weten dat vergelijkbare koralen op de Titanic groeien en dat het wrak nu dienst doet als een kunstmatig rif. Het is mogelijk dat larven van de Titanic, rotsachtige gebieden zoals het gebied dat we ontdekt hebben, koloniseren. Op dit moment voeren we computersimulaties uit om te zien waar de koraalbaby’s die loskomen van de Titanic zich vestigen.”
En zo valt er dus zelfs in dit heel kleine stukje diepzee nog genoeg te ontdekken en verkennen. Het geeft wel aan dat we mogen verwachten dat de aardse oceanen – waarvan minder dan 10 procent met moderne sonartechnologie is verkend – nog genoeg mysteries en geheimen herbergen.
