Astronomen hebben twee planetoïden waargenomen die pas zo’n drie eeuwen geleden van elkaar gescheiden zijn. Een oogwenk, naar astronomische begrippen.
Ons zonnestelsel kent miljoenen planetoïden, waarvan het gros een baan rond de zon beschrijft tussen de planeten Mars en Jupiter. Soms zitten daar twee exemplaren tussen die zó op elkaar lijken, zowel qua baan als qua samenstelling, dat ze ooit één object moeten zijn geweest.
Een team van Tsjechische, Italiaanse en Amerikaanse astronomen beschrijft in een nieuw wetenschappelijk artikel het jongste planetoïdenpaar tot nu toe: 2019 PR2 en 2019 QR6. Dat moet pas driehonderd jaar geleden zijn ontstaan, stellen de sterrenkundigen. Daarmee is dit tweetal meer dan tien keer zo jong als andere bekende planetoïdenparen. Maar wat voor moeder hadden ze?
Dezelfde ouder
Beide planetoïden werden in augustus 2019 ontdekt: 2019 PR2 door de PanSTARRS-telescoop op Hawaii, 2019 QR6 door de Catalina Sky Survey in de Amerikaanse staat Arizona. Een maand daarna werd duidelijk dat ze in formatie vlogen, met een onderlinge afstand van ongeveer een miljoen kilometer. (Oftewel: zo’n twee en een half keer de afstand aarde-maan).
Uit latere waarnemingen bleek vervolgens dat de twee objecten een heel vergelijkbaar oppervlak hebben. “Daarmee is duidelijk dat 2019 PR2 en 2019 QR6 afkomstig zijn van dezelfde ouder en dat het geen toeval is dat hun banen zo op elkaar lijken”, zegt de Tsjechische astronoom Petr Fatka, een van de onderzoekers achter de studie, in een persbericht.
Op oude waarnemingen, uit 2005, bleken de twee planetoïden ook te zien. Dankzij die extra informatie konden de astronomen met grote nauwkeurigheid bepalen hoe 2019 PR2 en 2019 QR6 de afgelopen paar honderd jaar rond de zon moeten hebben bewogen, en hoe ze dat de komend eeuwen zullen doen.
Mysterie
De vraag is alleen: hoe zijn 2019 PR2 en 2019 QR6 ooit ontstaan? Bij meeste planetoïdenparen ging de oorspronkelijke planetoïde door zonlicht steeds sneller rondtollen. Op een gegeven moment zelfs zó snel, dat het object uit elkaar viel in twee of meer kleinere stukken. Dat scenario is echter niet te rijmen met het gegeven dat het in 2019 ontdekte planetoïdenpaar pas enkele honderden jaren geleden ontstond.
Een alternatief is dat het brokstukken zijn van een komeet; een ‘vuile ijsbal’. Doordat kometen gassen uitstoten, bewegen ze anders dan planetoïden. Neem je dat effect mee, dan kunnen 2019 PR2 en 2019 QR6 wél zo’n driehonderd jaar geleden van elkaar gescheiden zijn.
“Maar beide objecten laten nu geen tekenen zien van komeetachtige activiteit”, zegt Nicholas Moskovitz van het Lowell-observatorium in de VS, ook lid van het team. “Het blijft dus een mysterie hoe ze van een enkel object in twee actieve objecten, en vervolgens in twee niet-actieve objecten kunnen zijn veranderd.”
