Insecteneitjes zien er misschien weerloos uit, maar schijn bedriegt. Een Nederlandse onderzoeker toont aan dat ze zichzelf actief beschermen tegen infecties en het lijkt er zelfs op dat we nog wat van insecteneitjes kunnen leren.
Onderzoeker Chris Jacobs, verbonden aan de Universiteit Leiden, trekt die conclusies in zijn proefschrift. Hij bestudeerde eitjes van de kastanjebruine rijstmeelkever en dan met name het beschermend membraan in het ei: de serosa. Dit membraan wordt door de bevruchte eicel zelf gemaakt en blijkt een batterij aan antibacteriële stofjes te bevatten. Zo beschermt het membraan tegen infecties.
Uitdroging
Maar het membraan heeft nog meer functies. Zo beschermt het het eitje ook tegen uitdroging. Jakobs schakelde het gen uit dat verantwoordelijk is voor de serosa en zag dat dat verstrekkende gevolgen had voor de eitjes. Ze konden niet meer op lage luchtvochtigheden overleven.
De fruitvlieg
Het onderzoek verandert onze kijk op insecteneitjes. Tot nu toe werden de eitjes gezien als weerloos: ze zouden door hun moeders verzorgd en van microben-dodende stofjes voorzien moeten worden. Dat idee ontstond tijdens onderzoeken naar fruitvliegjes. Jakobs toont nu aan dat de fruitvlieg wat dit betreft niet representatief is voor andere insectensoorten. De fruitvlieg is waarschijnlijk een uitzondering; de meeste insecteneitjes produceren zelf antibacteriële stofjes als ze worden aangevallen.
Snelle ontwikkeling
Het lijkt erop dat de fruitvlieg tijdens zijn evolutie de serosa is kwijtgeraakt, terwijl andere insecten het membraan wel gehouden hebben. Jacobs denkt dat het alles te maken heeft met de ontwikkelingssnelheid van fruitvliegjes. “Fruitvliegeneieren ontwikkelen zich binnen een dag,” stelt hij. “Dat moet ook wel als je je eieren legt op voedselbronnen die snel weer kunnen verdwijnen, zoals rottend fruit. Zo’n serosa en een immuunafweer kosten dan veel te veel tijd en energie. Drosophila kiest ervoor om snel de larven op de wereld te zetten en het kwetsbare eistadium zo kort mogelijk te houden. De meeste insecten ontwikkelen zich veel langzamer, soms wel maanden, en hebben goede bescherming nodig.”
De serosa kan mogelijk verklaren waarom insecten zo enorm succesvol zijn geworden: maar liefst drie van de vier diersoorten op aarde behoort tot de insecten. Tegelijkertijd kunnen wij mensen wellicht ook nog wat van insecten leren. De antibacteriële stofjes in de serosa zouden wel eens goede antibiotica kunnen blijken te zijn.