Groot nieuws: wetenschappers hebben een enorme vulkaan ontdekt op Mars. Het bijzondere hierbij is dat er veel gletsjerijs in de buurt is gevonden. Dit zet onderzoekers aan het denken: zou het kunnen zijn dat de combinatie van warmte en water vroeger voor leven heeft gezorgd op deze plek?
De nieuwe vulkaan heeft nog geen officiële naam, maar wordt voor nu ‘Noctis volcano’ genoemd. De vulkaan heeft een diameter van 450 km en is ruim 9000 meter hoog. De vulkaan ligt ten westen van Valles Marineris; de ‘Grand Canyon’ van Mars. Misschien nog wel het meest bijzondere is dat het zomaar zou kunnen zijn dat zich hier vroeger leven heeft ontwikkeld. Wetenschapper Pascal Lee heeft meegewerkt aan het onderzoek. Hij legt uit: “Vorig jaar hadden we de resten van een gletsjer op deze plek gevonden. We waren de geologie hiervan aan het bestuderen. Tijdens het onderzoeken hiervan klikte het ineens: we hebben hier te maken met een gigantische vulkaan die flink is uitgehold.” Het onderzoek kan hier gevonden worden.
Speurtocht
De onderzoekers ontdekten een aantal verschillende aanwijzingen waaruit uiteindelijk bleek dat het hier om een vulkaan gaat. Zo is er een duidelijk hoger gelegen centrum te zien waar de resten van een caldera gevonden worden; het centrum van de vulkaan waar zich vroeger een lavameer bevond. Echter heeft het meest overtuigende bewijs niet zozeer met de vulkaan te maken, maar met de omringende omgeving. Mede-wetenschapper en teamlid Sourabh Shubham licht toe: “Dit gedeelte van Mars staat bekend om het feit dat hier veel verschillende gehydrateerde mineralen voorkomen. Wetenschapper vermoedden dan ook al langer dat er op deze plek een vulkaan aanwezig was. Het is daarom dan ook niet heel verrassend dat we uiteindelijk deze vulkaan hebben gevonden.”
Echter hebben de wetenschappers niet alleen een gigantische vulkaan ontdekt. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat de vulkaan is omringd door een enorm veld dat vol staat met zogenoemde ‘wortelloze kegels’. Deze kegels worden typisch veroorzaakt door stoom dat op explosieve wijze naar boven komt op het moment dat een dunne laag (warm) vulkanisch materiaal in contact komt met water of een soortgelijk ijsachtig oppervlak. Dit ‘ijsachtige oppervlak’ werd vorig jaar al gevonden, toen het team van Lee en Shubham in hetzelfde gebied de restanten ontdekten van een gletsjer. Deze ontdekking deden ze destijds in een zeer diepe uitholling, oftewel in wat nu een vulkaan blijkt te zijn. In deze uitholling vonden ze een sulfaatzouten, welke de morfologische eigenschappen bleken te hebben van een gletsjer. In combinatie met dit nieuwe onderzoek suggereren de wetenschappers dan ook dat het zomaar zou kunnen zijn dat er een enorme gletsjer aanwezig is onder het oppervlak.
Ruimtefoto’s
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers veelvuldig gebruik gemaakt van ruimtefoto’s en 3D-modellen. Ook is er uiteindelijk een topografische kaart ontwikkeld met behulp van NASA’s Mars Global Surveyor. De data van deze ruimtesonde zijn uiteindelijk gecombineerd met zeer scherpe foto’s van de Mars Reconnaissance Orbiter en Mars Express. Later is er met dezelfde data uiteindelijk ook een 3D-model gemaakt van de omgeving. Door deze foto’s en modellen vervolgens aandachtig te bestuderen konden de wetenschappers tot de gemaakte conclusies komen.
Buitenaards leven
De resultaten van het onderzoek zijn significant, omdat de aanwezigheid van zowel een gletsjer als een vulkaan in hetzelfde gebied kan betekenen dat er zich wellicht leven heeft ontwikkeld. Lee vertelt: “Het is echt een combinatie van verschillende factoren dat de ontdekking van Noctis Volcano zo spannend maakt. Het is een oude vulkaan die zó uitgehold is dat je er makkelijk data van verschillende tijdsperiodes uit zou kunnen verzamelen. Dit gebied kent ook een lange geschiedenis van ijs dat reageert met immense hitte. Dit maakt het bijzonder interessant voor astrobiologisch onderzoek en voor het zoeken naar buitenaards leven. Tenslotte is het gletsjerijs nog steeds intact. Dit maakt het dan ook bijzonder aantrekkelijk om dit in de toekomst verder te laten verkennen door mensen of robotten op Mars zelf.”
Hoewel het onderzoek ervoor zorgt dat verschillende puzzelstukjes op hun plek vallen, staan er ook nog wel een paar raadsels open. Zo is duidelijk dat de vulkaan langdurig actief is geweest en ook al vrij vroeg in de geschiedenis van Mars actief is geworden. Maar onderzoekers weten niet precies wanneer de vulkaan voor het eerst uitbarstte. Daarnaast is op dit moment ook onduidelijk of de vulkaan nog actief is en dus nog eens uit zou kunnen barsten. En ten slotte, is de grote vraag natuurlijk of de vulkaan – als deze langdurig actief is geweest – het omringende gebied ook maakte tot een plek waar leven – geholpen door vulkanische warmte en smeltend gletsjerijs – kon ontstaan.
