Gefeliciteerd: je bent recent één orgaan rijker geworden. Wetenschappers hebben namelijk recent nieuwe richtlijnen opgesteld voor het behandelen van de aorta. De conclusie luidt: inmiddels is de aorta zó uniek en belangrijk dat deze de status van orgaan heeft verdiend.
Het idee van de aorta als orgaan is misschien even wennen. Je kent de aorta waarschijnlijk vooral vanwege diens functie als hoofdslagader. En alhoewel dit ook zeker een belangrijke functie is die de aorta vervult, zijn onderzoekers er de afgelopen jaren ook steeds meer achter gekomen dat de aorta véél meer kan dan alleen bloed transporteren. Om een voorbeeld te noemen: de aorta speelt ook een rol bij het reguleren van je bloeddruk en hoe snel het bloed door de aderen vloeit. Daarnaast helpt de aorta ook mee in de productie van bepaalde hormonen en heeft deze zelfs zijn eigen laag aan spiercellen. Deze spiercellen helpen de aorta om zijn vorm en functie te behouden.
Momenteel valt een operatie aan de aorta vaak in twee verschillende categorieën: of het wordt gecategoriseerd als een operatie aan het hart, of het wordt gezien als een operatie aan een (slag)ader. Internationaal zijn chirurgen hier nu duidelijk over: de aorta is inmiddels zo bijzonder dat deze echt wel zijn eigen hoofdstuk heeft verdiend in de medische boeken. Wetenschapper Martin Czerny heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van de richtlijnen. Hij laat weten: “door de aorta als een orgaan te zien komt deze op hetzelfde niveau te staan als het hart, de hersenen en de longen. Dit is een grote stap vooruit. De nieuwe richtlijn raadt duidelijk aan om de aorta als een apart orgaan te zien, wat betekent dat de aorta dus medisch gezien ook anders benaderd zal moeten worden. Er wordt nu aangeraden om de behandeling van de aorta een eigen specialiteit te maken – één die natuurlijk veel samenwerkt met andere specialismen.” De richtlijnen zijn gepubliceerd in het blad European Journal of Cardio-Thoracic Surgery.
Langverwacht
De promotie van de aorta tot orgaan zit er inmiddels al 23 jaar aan te komen; in 2001 werd al voor het eerst geopperd door Raimund Erbel van de European Society of Cardiology dat de aorta misschien als een orgaan gezien moet worden. Sindsdien heeft dit een storm aan nieuwe onderzoeken teweeggebracht, waarbij veel verschillende wetenschappers het idee verder hebben verkend. Het team van Czerny is dan ook duidelijk: alhoewel zij de richtlijnen uiteindelijk hebben opgesteld, is dit wel in samenwerking met bijzonder veel chirurgen wereldwijd en verschillende medische organisaties. Zo waren de European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS) en The Society of Thoracic Surgeons (STS) verantwoordelijk voor het aanstellen van de leden van het comité dat het onderzoeksverslag mocht schrijven – dit is dus uiteindelijk het team van Czerny geworden.
Vervolgens kreeg elk teamlid de verantwoordelijkheid voor het schrijven en onderzoeken van een hoofdstuk. Hierbij kregen ze internationale hulp van verschillende biomedische specialisten. Om er zeker van te zijn dat er geen fouten in het hoofdstuk zaten, moesten dezelfde specialisten naderhand het hele hoofdstuk nog een keer kritisch doorlezen en verifiëren. Ook het schrijfproces zelf werd erg streng bewaakt. Relevante onderzoeken moesten er namelijk in terugkomen, waarbij deze ook weer tegen het licht werden gehouden. Elk bewijs dat niet voldoende werd onderbouwd, werd niet meegerekend. Ook mochten de genoemde onderzoeken onderling niet te veel op elkaar lijken en werden ze dikwijls naast elkaar gehouden om persoonlijke vooroordelen eruit te filteren.
Omslag in denken
De totstandkoming van de richtlijnen was dan ook allerminst makkelijk. Ten eerste natuurlijk omdat zo’n beetje alles wat betreft de aorta aan bod moest komen, maar ten tweede ook vooral omdat het een sterke fundatie moest hebben om internationaal acceptabel te zijn. Uit de richtlijnen zelf blijkt dat dit een extra bijzondere taak was, omdat de benaming van de aorta als orgaan vooral een nieuwe manier van denken in lijkt te luiden voor de medische wereld. Voorheen werd er namelijk vooral gefocust op ‘eindorganen’; organen die overduidelijk op zichzelf staan en hun eigen (unieke) functie hebben. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het hart; dit orgaan staat overduidelijk op zichzelf en levert een ‘service’ die andere organen niet kunnen leveren. Zoals eerder genoemd was het echter al in 2001 dat voor het eerst het idee werd geopperd door Raimund Erbel van de European Society of Cardiology dat deze manier van denken misschien wel té beperkend was. In de richtlijn hameren chirurgen hier dan ook nogmaals op. Zo wordt er geschreven: “we kunnen voor de omschrijving van de aorta als orgaan alleen maar kijken naar de algemene definitie van wat een orgaan is: een onderdeel van een organisme dat typisch op zichzelf kan staan en een specifieke vitale functie vervult.” Het argument van moderne chirurgen is dan ook dat dit precies is wat de aorta doet: net zoals het hart vervult het een onmisbare functie in het lichaam en kan het op zichzelf staan om deze functies te vervullen. In andere woorden: de aorta is altijd al een orgaan geweest.
Volgens Czerny heeft de benaming van de aorta als orgaan grote gevolgen. De wetenschapper noemt als voorbeeld het diagnosticeren en het behandelen van een aneurysma in de aorta. Een aneurysma is een abnormaal grote bobbel in de wand van de aorta, waardoor de aorta uiteindelijk kan scheuren. Hij sluit af: “Zulke aandoeningen in de aorta hebben complexe behandelingen nodig om opgelost te kunnen worden. Doordat we nu een nieuwe kijk hebben op organen wordt het mogelijk om beter onderzoek te doen naar de aorta, waardoor deze behandelingen uiteindelijk zullen verbeteren. Ook zien we bij aandoeningen in de aorta dat vooral de nazorg erg belangrijk is; helaas komt het vaak voor dat een patiënt op een later moment weer last krijgt, maar dan op een andere plek in de aorta.” Uiteindelijk is de verwachting dan ook dat zelfs het medisch onderwijs zal veranderen door de promotie van de aorta tot orgaan. Hoop je binnenkort te beginnen aan een medische opleiding? Knoop het dan maar goed in je oren: de aorta is minstens net zo speciaal als de rest van de organen – en dus allesbehalve een simpele slagader.
